مقدمه
در زمان لوله کشی ساختمان مانند لوله های آب، گاز و… باید براساس قواعد خاصی انجام شود تا تمامی سطح ساختمان بایک دیگر هموار و هم سطح شود. شاید این سوال در ذهن شما رخ دهد که هم سطح سازی ساختمان چگونه اعمال می شود؟ برای اینکه بتوانید ساختمان را هم سطح کنید باید از مصالح های مربوطه برای پر کردن آن استفاده کنید.
در ادامه ی این مقاله از پله با ما همراه باشید.
در کفسازی ساختمان ، شیب‌بندی مرحله‌ای است که باید با توجه به محل قرارگیری لوله‌های تاسیسات و خروج آب و فاضلاب، شیب متناسبی در کف ایجاد شود. تا در صورت آب گرفتگی در بخش‌های مختلف خانه مثلا آشپزخانه، حمام، دستشویی یا حتی سالن‌های نشیمن، آب بتواند به سمت لوله‌های خروجی سرازیر شود. شیب این بخش‌ها معمولا کم و تقریبا نامحسوس است.
- برای شیب بندی بخش‌های مختلف، بالاترین سطح را طوری در نظر می‌گیرند که دورترین فاصله از محل لوله‌های خروجی را داشته باشد. معمولا نزدیک به دیوارهای ساختمان که لوله‌های تاسیسات از آن عبور می‌کنند شیب کمی ایجاد می‌کنند. سپس بر اساس متراژ آن بخش، شیب کف تعیین شده و کروم بندی می‌کنند.
- کروم بندی معمولا با استفاده از آجر و سیمان اجرا می‌شود و هر منطقه از زیربنا را به چندین بخش تقسیم می‌کند تا کار شیب دهی آسان‌تر شود. بعد از کروم بندی، نوبت به پوکه‌ریزی می‌رسد.
شیب بندی یکی از مراحل انتهایی کار در کف سازی ساختمان با پوکه است. اصلی‌ترین دلیل شیب‌بندی کف سازه، خروج و تخلیه آب از سطح میباشد. این شیب از ماندن و تجمع آب در داخل خانه و پشت‌بام جلوگیری می‌نماید.
کفسازی و شیب بندی در بخش‌های مختلفی از ساختمان انجام می‌شود، از جمله:
- پشت بام
- داخل ساختمان ، کف طبقات
- کف سرویس بهداشتی و آشپزخانه
- محوطه
انواع روش هایی که در زمان کفسازی انجام می شود شامل موارد زیر می باشد:
- کفسازی با خاک
- شیب بندی یا کفسازی با پوکه
- کف سازی ساختمان با فوم بتن
در ادامه هرکدام از آن ها را برای شما مخاطبان شرح می دهیم.
کفسازی با خاک:
این نوع کف سازی در گذشته کاربرد بیشتری برای پر کردن سطح ساختمان داشته است. البته ناگفته نماند که کفسازی با خاک هم امروزه در بعضی از کفسازی ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرد. لازم است که این نکته را در نظر بگیرید خاک با توجه به وزنی تقریبی 2200 کیلوگرم مترمکعبی که دارد باید برای کفسازی هر 1000متر مربع با در نظرگرفتن ضخامت 10 سانتی متری وزن کفسازی نیازمند به 220 تن خاک می باشد.این روش عملا منسوخ شده میباشد.
کفسازی از طریق فوم بتن:
یکی دیگر از روش های کفسازی ساختمان بهره مندی از فوم بتن ها می باشد. این روش نسبت به دیگر بخش های گفته شده نوین تر و کاربردی تر بشمار می آید. به همین دلیل فوم بتن ها را می توان یک پرکننده مناسب کفسازی به حساب آورد. ویژگی های برجسته ای که فوم بتن ها دارند شامل وزنی سبک، هزینه کم، و سرعت عمل بالایی می باشد.
مصالح مورد نیاز برای کف سازی ساختمان با پوکه معدنی
پوکه معدنی به دلیل سبک وزن بودن و همچنین مقاومت و ماندگاری بالا، یکی از اصلی ترین مصالح برای شیب بندی و کف سازی ساختمان است. اما در کنار پوکه برای کف سازی، مصالح جانبی دیگری نیز به کار می‌رود. این مصالح عبارتند از:
- آجر برای کروم بندی و ایجاد جهت شیب
- ماسه
- سیمان
- پوکه
انواع کفسازی ساختمان با پوکه
۱. کفسازی ساختمان با پوکه معدنی خشک
در این روش بعد از کروم بندی قسمت‌های مختلف، پوکه معدنی را بین کروم‌ها می‌ریزند و آن را صاف و مرتب می‌کنند تا آماده ملات کشی شود. سپس ملاتی متشکل از آب و سیمان به ضخامت ۲ تا ۲.۵ سانتی‌متر روی آن می‌کشند تا سفت و محکم شود. این روش به دلیل اینکه از پوکه معدنی خشک و بدون ملات استفاده می‌شود، اصلا پیشنهاد نمی‌شود. چراکه جابه‌جایی آن‌ها باعث ترک برداشتن کف، نشست و لقی موزاییک و سرامیک روی آن می‌شود.
۲. کف سازی ساختمان با مخلوط پوکه معدنی و سیمان
این روش هم مانند روش قبل است. با این تفاوت که پوکه‌ها به صورت خشک لا به لای کروم ها رها نمی‌کنند. بعد از ریختن پوکه‌ها و صاف و متراکم کردن آن‌ها، روی پوکه ها مقداری مخلوط سیمان و آب می ریزند. این کار باعث شده که پوکه‌ها تا حدی به هم چسبندگی داشته باشند و مانند روش قبل مشکل زا نباشد. به این روش دوغاب دهی هم می‌گویند.
۳. استفاده از بتن سبک پوکه معدنی
در این روش با استفاده از پوکه معدنی، نوعی بتن سبک درست می‌کنند که به آن بتن پوکه ای گفته می‌شود. بتن پوکه‌ای متشکل از نسبت‌های حجمی ۱ – ۴ – ۸ است. ۱ واحد سیمان، ۴ واحد ماسه و ۸ واحد پوکه معدنی که بعد از آماده سازی، آن را بین کروم بندی‌ها می‌ریزند و روی آن را صاف می‌کنند. سپس روی بتن پوکه‌ای، یک لایه سیمان نازک کشیده می‌شود تا صاف و آماده مراحل بعدی باشد.
چرا باید برای شیب بندی کف طبقات از پوکه معدنی استفاده کرد؟
۱. پوکه معدنی استحکام ساختمان را بالا می برد.
۲. استفاده از پوکه معدنی باعث می شود وزن ساختمان به طرز چشمگیری پایین بیاید.
۳. پوکه ریزی ساختمان را در برابر آتش سوزی و حوادثی همچون سیل و زلزله ایمن می کند.
۴. طول عمر ساختمان را بالا می برد.
۵. هزینه های ساخت و ساز را کاهش می دهد.
۶. ساختمان در برابر انتقال و هدررفتِ دما و انرژی و همچنین صداهای مختلف (حتی صدای لوله های تاسیسات) عایق می شود.
کف سازی سرویس‌های بهداشتی با پوکه معدنی
اجرای کف سازی در سرویس‌های بهداشتی بدین شرح است: البته استفاده از پوکه معدنی به عنوان عایق و کاهش دهنده‌ی بار مرده ساختمان در این بخش ضروری میباشد.
همانطور که در بالا توضیح داده شده، در سقف‌های سازه‌ای اجرا شده، هنگام تسطیح و کف سازی، برای رسیدن به ضخامت مورد نظر، از پوکه معدنی به عنوان مصالح سبک، استفاده می‌شود.
برای کف سازی در سرویس بهداشتی بهتر است چند مورد را مد نظر داشته باشید:
- در ابتدا کف سازی و نصب کف شورها پیاده می‌شود.
- اجرای سقف و تقسیم فضاهای سرویس با استفاده از تیغه‌ی 5 یا 10 سانتی متری.
- نصب لوله‌های مربوط به فاضلاب در محل مناسب.
- ریختن بتن سبک (بتن متخلخل یا بتن پوکه پوزولانی) و صاف کردن آن.
- اجرای ماسه و سیمان لیسه‌ای و ایجاد ماهیچه سیمانی در پای دیوارها (فصل مشترک دیوار و کف) با
زاویه‌ی 135 درجه به نحوی که ملات ماسه و سیمان در کنار دیوارها ادامه یابد. - در هنگام کف سازی سرویس‌ها اگر بی دقتی شود، تعمیر آن مشکل و پر هزینه خواهد بود. بنابراین باید این کار توسط افراد با تجربه انجام گیرد.
اجرای قیر و گونی بر روی ملات ماسه و سیمان لیسه‌ای
ایزولاسیون دو لایه ( به صورتی که پس از پهن نمودن اوّلین لایه‌ی قیر و گونی، عایق قیر و گونی را در محل آب رو سوراخ کرده. آن را به داخل آب روبر می‌گردانند. سپس کف شور را در محل خود بر روی عایق کاری قرار داده. لایه‌ی دوّم عایق را در کف و دیوارها اجرا می‌کنند. در این مرحله لازم است لایه‌ی دوّم عایق نیز در محل آب رو، سوراخ شود.
برای نصب و اجرای کاشی دیوارها، لازم است ابتدا توری فلزی، توری مرغی بر روی دیوارها نصب گردد.
دلیل نصب توری مرغی این است که دوغاب پشت کاشی با عایق کاری درگیری کافی داشته باشد.
نصب و اجرای سرامیک کف با استفاده از دوغاب سیمان سفید و خاک سنگ با عیار سیمان 450 کیلوگرم سیمان در متر مکعب. این کار پس از کشیدن ملات ماسه و سیمان لیسه‌ای محافظ عایق کاری انجام می‌شود.
شیب بندی پشت بام با پوکه معدنی پوزولانی
شیب بندی پشت بام با پوکه معدنی پوزولانی امروزه مورد استفاده اکثر مهندسین و سازندگان ساختمان است. همه می‌دانیم به منظور تخلیه آب موجود بر روی پشت بام نیاز هر ساختمان به شیب بندی امری ضروری است. قبل از توضیح فواید شیب بندی پشت بام با پوکه معدنی پوزولانی بهتر است درباره شیب بندی مطالبی را با هم مرور کنیم.
هدف از شیب بندی پشت بام چیست؟
هدف از این نوع شیب بندی حرکت و هدایت آب به طوری که شرایط خروج آب از پشت بام مهیا گردد. در ساختمان سازی شیب بندی معمولا برای فضاهای خارجی مثل پشت بامها، پیاده روسازی، فضاهای داخلی مانند آب‌ریزگاه‌ها، آشپزخانه، حمام و دستشویی و … به کار برده می‌شود. در این رابطه رعایت اصول شیب بندی از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از مصالح مناسب یکی از نکات مورد توجه اصول آن است. استفاده از پوکه معدنی از مصالح مورد اهمیت در این باره است.
اصول شیب بندی پشت بام با پوکه معدنی
اولین قدم در شیب بندی تعیین محل ناودانی است. محل آن معمولا در وسط، کنار و یا گوشه‌ی پشت بام است. با توجّه به محل قرارگیری ناودانی، طول مسیر حرکت آب باران و درصد شیب، کرم گیری می‌شود. پس از عملیات کُرُم گیری لازم است متن‌های ایجاد شده (لچکی) با استفاده از مصالح سبک مانند بتن پومیس یا پوکه معدنی پر شود.
وقتی که ملات ماسه و سیمان را روی بتن پوکه معدنی می‌کشند، ماهیچه سیمانی در گوشه‌ها ایجاد می‌کنند. در شیب بندی پشت بام با پوکه معدنی نصب کف خواب و عایق کاری آن با دقّت انجام شود تا کاملا آب‌بندی شده و از نفوذ رطوبت به زیر سقف جلوگیری شود. قبل از اجرای قیرگونی باید دقت شود که سطح سیمانی کاملا خشک و تمیز باشد.
فواید شیب بندی پشت بام با پوکه معدنی پوزولانی
شیب بندی با پومیس پوزولان مزایای منحصر به خود دارد. این مزایا در کمتر سنگدانه‌های سبک طبیعی یا مصنوعی دیده می‌شود. برخی از این ویژگی‌ها بدین شرح هستند.
سبکی وزن سنگدانه، سبکی وزن پوکه معدنی پوزولانی در شیب بندی بام ساختمان سبب می‌شود بار مرده ساختمان کاهش یابد.
- کاهش بار مرده ساختمان
- مقاومت فشاری بالا
- عدم جذب آب
- عایق رطوبت، صدا و آتش
- کاهش مصرف سیمان
کف سازی با پوکه معدنی
قبل از بررسی کف سازی و شیب بندی با پوکه معدنی به انواع کف سازی می‌پردازیم.
برای تعیین نوع کف سازی، لازم است ابتدا محلی که کف سازی آن مورد نظر است معیّن شود. به عنوان مثال نوع کف سازی در زمین‌های خشک با یکدیگر متفاوت میباشد.
کف سازی در زمین‌های خشک
در این گونه زمین‌ها کفسازی به صورت زیر انجام می‌شود:
- صاف نمودن و متراکم کردن سطح کف سازی
- ریختن یک لایه بتن با عیار 200 کیلوگرم سیمان در متر مکعب بتن به ضخامت 10 سانتی متر.
- متراکم (ویبره) کردن آن و صاف نمودن سطح فوقانی بتن با استفاده از تخته ماله.
اجرای پوشش نهایی به دو صورت انجام می‌شود:
- به صورت بتنی
- استفاده از ملات ماسه سیمان، پوکه معدنی، موزائیک، سنگ فرش، سرامیک، پارکت و… با در نظر گرفتن محل استفاده و سلیقه‌ی مصرف کننده.
کف سازی در زمین‌های مرطوب
کف سازی در زمین‌هایی که دارای رطوبت می‌باشند. مانند زیر زمین‌ها بدین شرح است:
زمین‌های مرطوب خود به دو دسته تقسیم بندی می‌شوند که عبارتند از:
الف -کف سازی در زمین‌هایی که رطوبت کمی دارند (زمین های نیمه خشک):
برای کف سازی این گونه زمین‌ها مراحل زیر به ترتیب انجام می‌شود:
-
- کوبیدن خاک زیرین (زمین طبیعی) تا تراکم آن به 85 تا 90 درصد برسد.
- پخش کردن قلوه سنگ درشت (سنگ رودخانه‌ای) به ضخامت حداقل 25 سانتی متر (بلوکاژ). برای به وجود آوردن سطحی تقریبا صاف و پر شدن فواصل بین آن‌ها. (قلوه سنگ ها)، شن ریز روی تمام سطح ریخته می‌شود تا تقریبا یک سانتی متر روی قلوه سنگ‌ها را بپوشاند.
- ریختن بتن با عیار 200 کیلوگرم سیمان در متر مکعب بتن به ضخامت 7 تا 10 سانتی متر. صاف کردن آن با استفاده از تخته ماله.
- اجرای ملات ماسه و سیمان با عیار 350 کیلوگرم سیمان در متر مکعب ملات جهت اجرای پوشش نهایی.
- فرش کردن کف با استفاده از موزاییک و یا سنگ فرشی و… که به عنوان پوشش نهایی کف میباشد.
کف سازی در زمین‌های خیلی مرطوب
در این گونه زمین‌ها به دلیل وجود رطوبت زیاد، قلوه سنگ‌ها به تنهایی نمی‌توانند از نفوذ رطوبت جلوگیری نمایند. پس لازم است از عایق رطوبتی نیز استفاده شود. جهت کف سازی در این گونه زمین‌ها مراحل زیر را به ترتیب انجام می‌دهند:
-
- کوبیدن خاک زیرین (زمین طبیعی) تا تراکم آن به 85 تا 90 درصد برسد.
- پخش کردن قلوه سنگ درشت (سنگ رودخانه‌ای)به ضخامت حداقل 25 سانتی متر. برای به وجود آوردن سطحی تقریباً صاف و پر شدن فواصل بین آن‌ها (قلوه سنگ ها)،
- شن ریز روی تمام سطح ریخته می شود تا تقریبا یک سانتی متر روی قلوه سنگ‌ها را بپوشاند.
- ریختن بتن با عیار 200 کیلوگرم سیمان در متر مکعب بتن به ضخامت 7 تا 10 سانتی متر. ویبره و صاف کردن آن با استفاده از تخته ماله.
- اجرای ملات ماسه و سیمان لیسه‌ای 1 با عیار 350 کیلوگرم سیمان در متر مکعب ملات به ضخامت حداقل یک سانتی متر جهت بستر عایق کاری.
- قیر و گونی بر روی ملات ماسه و سیمان لیسه‌ای (قیر گونی یک لایه 2).
- اجرای ملات ماسه و سیمان لیسه‌ای با عیار 350 کیلوگرم سیمان در متر مکعب ملات به ضخامت حداقل
یک سانتی متر جهت محافظت از عایق کاری. پهن کردن ملات ماسه و سیمان با عیار 350 کیلوگرم سیمان در متر مکعب ملات برای اجرای پوشش نهایی کف. فرش موزاییک و یا سنگ فرشی کف به عنوان پوشش نهایی کف.
نکاتی درباره شیب بندی و کف سازی طبقات
۱. در شیب بندی طبقات باید از مصالح با کیفیت و درجه یک استفاده شود وگرنه باعث اتلاف هزینه و انرژی خواهد بود. استفاده از مصالح نامرغوب و یا روش نادرست در کف سازی (نداشتن مهارت کافی سازنده) می تواند باعث آسیب رساندن به لوله های زیرساخت (لوله های ورود و خروج آب و فاضلاب، لوله های آب گرم پکیج، سیم کشی ها و…) شود و همچنین سطحی هموار و مناسب برای کف پوش زدن ایجاد نشود. یا اینکه بعد از اجرای کف پوش در سطح، باعث ترک برداشتن و نشست کف طبقات شود که هزینه ها را بسیار بالا می برد.
۲. قسمت هایی که در آن لوله های آب وجود دارد، مانند آشپزخانه، حمام و دستشویی باید با دقت کامل عایق بندی رطوبتی شوند تا مشکل نم دادن و… به وجود نیاید.
۳. کار شیب بندی و کف سازی باید با دقت فراوان انجام شود و تمامی نقاط کف طبقات به خوبی تراز شود.
۴. حتما هنگام پوکه ریزی، دقت شود که مصالح به طور کامل با هم مخلوط شده باشند تا چسبندگی و استحکام کافی را ایجاد نمایند. وگرنه همین یک سهل انگاری کوچک باعث خراب شدن تمام زحمات می گردد.
۵. کار روکش کردن کف (کف پوش زدن با استفاده از سرامیک، موزاییک، سنگ، پارکت و…) باید بعد از اتمام مراحل شیب بندی و کف سازی انجام شود و سپس سطح طبقات تست شود تا کاملا تراز باشد.
۶. در زیرسازی کف طبقات، باید دقت شود که تمامی لوله ها و سیمکشی ها به شکلی کاملا مطمئن و ایمن کار گذاشته شوند. به هیچ عنوان نباید لوله ها به صورت درهم و انباشته کنار هم قرار بگیرند. زیرا می تواند به مرور زمان و فشار وزن اثاثیه و تردد روی آن، باعث شکستگی شود و این کار هزینه شکافتن کف و… را در پی خواهد داشت.
کلام پایانی
استفاده از فوم بتن و پوکه در کف سازی و شیب بندی؛ بسیار مقرون به صرفه بوده و مزایای بسیار خوبی به لحاظ استحکام، وزن پایین و عایق بودن دارد و باعث احساس آرامش و امنیت بیشتر در منازل شما خواهد شد.
منابع: سیوان لند–