قانون اجباری شدن مجری ذیصلاح توسط رئیس سازمان نظام مهندسی تهران همه مالکان را بر آن داشته تا در پی انتخاب بهترین مجری ذیصلاح برای انجام کلیه عملیات اجرایی ساختمان خود باشند. این دستور پس از کشمکش‌های فراوان بالاخره صادر شده و تخلف از آن غیرقانونی محسوب می‌شود.
کارفرما برای نظارت بر روند ساخت، مجری ذیصلاحی انتخاب می کند تا از طریق مهندس ناظر در جریان مراحل کار قرار بگیرد. مجری ذیصلاح باید مدرک مهندسی عمران یا مهندسی معماری داشته باشد. مجری واجد صلاحیت باید در تمامی پروژه های ساختمانی حضور داشته باشد و عدم وجود مجری مصداق تخلف سازنده است.
مهندس ناظر وظیفه دارد که نبود مجری را به مراجع قانونی اطلاع دهد.در این مقاله می خواهیم درباره مهندس مجری ساختمان بیشتر بدانیم و مسئولیت ها به همراه وظایف این شخص را تشریح نماییم.
اگر علاقه مند به دریافت اطلاعات در این زمینه می باشید یا می خواهید اطلاعاتی مناسب در این زمینه را بدست بیاورید، توصیه می کنیم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
مهندس مجری ساختمان کیست؟
مهندس مجری ساختمان فردی است حقیقی یا حقوقی که دارای مجوز یا پروانه اشتغال از وزارت مسکن و شهرسازی می باشد و به عنوان مجری تمامی عملیات اجرایی ساختمان را عهده دار می گردد.
مجری نماینده فنی صاحب کار در اجرای ساختمان بوده و پاسخگوی تمامی مراحل اجرای کار به ناظر یا ناظران و دیگر مراجع کنترل ساختمان می باشد.
صاحب کار یا صاحب کاران برای انجام امور ساختمانی خود مکلفند از اینگونه مجریان استفاده نمایند.
جهت عضویت در بانک اطلاعات صنعت ساختمان و دریافت لیست مناقصات و استعلام قیمت کلیک کنید
وظیفه شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان در خصوص مهندس مجری چیست؟
شهرداریها یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان موظفند نام و مشخصات مجری که به وسیله صاحب کار معرفی شده و توسط سازمان استان کنترل صلاحیت و ظرفیت شده است را در پروانه مربوطه قید نمایند. مجری نسخه ای از قرارداد منعقده با صاحب کار را در اختیار شهرداری یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان و سازمان استان قرار می دهد.
آیا صاحب کار، می تواند مجری کار خود باشد؟
صاحب کاری که دارای مجوز یا پروانه اشتغال از وزارت مسکن و شهرسازی در صلاحیت اجرای ساختمان باشد، می تواند مجری کار خود باشد و نیازی به ارایه قرارداد ندارد اما تمامی مسوولیت ها و مقررات مجری برعهده وی خواهد بود و مکلف است مفاد شرایط عمومی قراردادهای همسان را رعایت نماید.
وظایف و مسوولیت های مجریان چیست؟
مطالعه و بررسی مشخصات مندرج در پروانه ساختمان ، نقشه های اجرایی و مشخصات فنی ساختمان قبل از شروع عملیات اجرایی و اعلام اشکالات و مغایرت های احتمالی بین پروانه ساختمان و نقشه ها یا نقشه ها با یکدیگر یا بین نقشه ها و مشخصات فنی و یا وجود نقص در آنها به طراح یا طراحان آن . در صورتی که این موارد منجر به تغییراتی در طراحی ساختمان گردد مراتب باید به صاحب کار نیز اعلام شود.
ارایه برنامه زمانبندی کلی و تفصیلی کارهای اجرایی ساختمان از آغاز تا پایان کار و همچنین اعلام توقف و شروع مجدد آن به صاحب کار و ناظر هماهنگ کننده و فراهم نمودن شرایط نظارت برعملیات اجرایی ساختمان برای آنها به ویژه قسمتهایی از ساختمان که پوشیده خواهند شد و ایجاد هماهنگی در چارچوب وظایف تعیین شده برای ناظر هماهنگ کننده و سایر ناظران.
رعایت اصول ایمنی
رعایت اصول ایمنی و حفاظت کارگاه و ساختمانهای پیرامون آن و همچنین رعایت مسایل زیست محیطی کارگاه.
صحت انجام تمامی عملیات اجرایی ساختمان ، رعایت مقررات ملی ساختمان ، رعایت ضوابط و مقررات شهرسازی ، اجرای محتوای مندرج در پروانه ساختمان و نقشه های مصوب.
اخذ موافقت و تأیید کتبی صاحب کار ، ناظر مربوط و ناظر هماهنگ کننده در هر گونه تغییراتی در برنامه تفصیلی اجرایی کار و اخذ موافقت و تأیید کتبی صاحب کار و طراح مربوط و مسؤول دفتر طراحی در هرگونه تغییراتی در نقشه ها یا مشخصات فنی و مقررات ملی ساختمان مربوط به کار در دست اجرا.
استفاده از عوامل فنی ماهر
استفاده از مهندسان و کاردانهای فنی رشته های مختلف ساختمان و معماران تجربی دارای پروانه اشتغال و کارگران، استادکاران و همچنین عوامل فنی ماهر دارای پروانه مهارت فنی.
امضا « شرایط عمومی قرارداد به شرح مندرج در فصل هشتم این مجموعه شیوه نامه » که جزو لاینفک قرارداد منعقده بین صاحب کار و مجری بوده و باید به امضای طرفین رسیده باشد.
تهیه و امضای سه سری نقشه کامل کار اجرا شده ساختمان (چون ساخت) و یک لوح فشرده از نقشه های معماری، سازه، تأسیسات مکانیکی و تأسیسات برقی و اخذ تا ییدیه لازم از ناظران حقیقی ذی ربط یا ناظر حقوقی.
جبران خسارت
جبران خسارات ناشی از عملکرد خود به صاحب کار یا اشخاص دیگر پس از تأیید مراجع دارای صلاحیت .
رعایت شرایط خصوصی قرارداد و مشخصات مندرج در پروانه ساختمان و نقشه های مصوب و ضوابط و مقررات شهرسازی در اجرای کار.
رعایت مقررات ملی ساختمان و شیوه نامه ها و بخشنامه های قانونی صادره از سوی وزارت مسکن و شهرسازی.
اجرای موضوع قرارداد منطبق با اصول مهندسی و کیفیت مناسب و استفاده از مصالح مرغوب در حد استانداردهای اعلام شده توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ، که مراحل مختلف آن مورد تایید ناظران ذی ربط حسب رشته آنان باشد و اخذ تاییدیه های مربوط به کنترل ساختمان در پایان هر مرحله از عملیات اجرایی از ناظران ذی ربط.
تکمیل دفترچه اطلاعات ساختمان
تکمیل دفترچه اطلاعات ساختمان منضم به شناسنامه فنی و ملکی ساختمان و اخذ تاییدیه های لازم از ناظران ذی ربط جهت صدور شناسنامه مذکور به شرح فصل ششم این مجموعه شیوه نامه.
تحویل تمامی مدارک و مستندات فنی و ملکی ساختمان به صاحب کار پس از انجام مراحل فوق
بیمه کردن کیفیت اجرای ساختمانی که به مسوولیت مجری ساخته می شود ، از طریق ارایه بیمه نامه تضمین کیفیت ساختمان و یا ارایه تضمین نامه کتبی و قانونی ، به نفع صاحب کار یا صاحب کاران.
مجریانی که ساختمانهای در دست احداث خود را به دلایل قابل استناد و قبولی که مورد تایید سازمان استان باشد نتوانند تحت پوشش بیمه کیفیت ساختمان قرار دهند ، مکلفند از طریق ارایه ضمانتنامه بانکی یا تضمین نامه کتبی که مفاد و کاربرگ آن توسط سازمان استان تهیه و در سه نسخه تهیه و در یکی از دفاتر اسناد رسمی مورد تایید قرار می گیرد به نفع صاحبان کار یا صاحب کاران ، تضمین کیفیت ساختمان نمایند.
شهرداریها یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان مکلفند ، هنگام صدور پایان کار ساختمان از صاحب کار یا صاحب کاران ، درخواست ارایه بیمه نامه کیفیت ساختمان ، به نفع خریداران و بهره برداران بعدی بنمایند.
ظرفیت مجری ذیصلاح
همان‌طور که در تعریف مجری حقیقی گفتیم، مهندس اجرا پس از اخذ پروانه می‌تواند با توجه به ظرفیت اشتغال در یک پروژه ساختمان مشغول شود. با توجه به بند 8-4 مربوط به ظرفیت اشتغال دفاتر مهندسی اجرای ساختمان در مبحث دوم و جدول شماره 5، حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال مجری در دفتر اجرای ساختمان به شرح زیر است.
مهندس مجری اجباری است؟
همان طور که در بالا اشاره کردیم، قوانین مهندس مجری ذی صلاح توسط هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در چندین نوبت باطل شد. با این حال سازمان نظام مهندسی برای برخی استان‌ها (در شرایط خاص)، حضور مجری ذی صلاح را اجباری و در سایر موارد اختیاری کردند. به‌طور مثال در اکثر مناطق شهر تهران حضور مهندس مجری برای زیر بنای کل بالای ۱۰۰۰ مترمربع اجباری است. برای اطلاع از الزامی بودن یا نبودن مجری ذی صلاح می‌توانید از سازمان نظام مهندسی استان خود استعلام بگیرید.
شرح وظایف مجری ذیصلاح حقیقی و حقوقی ساختمان
مهندس ناظر عمران و شرح وظایف آن در پروژه
شرایط اجرای همزمان دو پروژه توسط مجری به چه صورت است؟
سوال مهمی که ممکن است برای هر مهندس مجری ساختمان پیش بیاید، این است که آیا می توان همزمان بیش از یک پروژه برداشت و آن ها را هدایت کرد؟ بله امکان این موضوع وجود دارد اما دارای قوانین خاص خود است. به عنوان مثال اگر شخصی همزمان دو پروژه را داشته باشد، باید مقدار پیچیدگی و سختی هر کاری را محاسبه کرده و با مکاتباتی که نظام مهندسی دارد، یک نفر مهندسی معماری یا عمران یا کاردان فنی این رشته ها را به صورت تمام وقت و با عنوان مسئول اجرای کارگاه در محل پروژه مستقر کند. بنابراین امکان این کار وجود دارد.
بیمه مسئولیت حرفه ای مهندس مجری ذیصلاح ساختمان چیست؟
بیمه مسئولیت حرفه ای مهندس مجری ساختمان، در واقع نوعی بیمه می باشد که پس از وقوع حادثه های ساختمانی در پروژه های در حال اجرا، به کمک مهندس می آید. در واقع یک مهندس مجری، در صورتی که در حادثه مقصر شناخته شود باید خسارتی که در اثر این قصور مرتکب شده را پرداخت نماید.
در بسیاری از مواقع، این خسارت دارای مبلغ زیادی بوده و سهم مهندس مجری عدد بسیاری بزرگی می باشد. برای جبران خسارات مالی و جانی که در حوادث ساختمانی به وجود می آید، بیمه ای تحت عنوان مسئولیت حرفه ای برای مهندسان مجری ارائه شده است که می توانند به وسیله ی آن، خود را در برابر حوادث بیمه کنند و از مزایای آن برخوردار شوند.
حل اختلافات نظر ناظر، ناظران و ناظر هماهنگ کننده با مجری ساختمان چگونه است؟
اگر در حین کار و انجام پروژه ساختمانی، اختلاف نظری بین ناظر، ناظران و هماهنگ کننده با مهندس مجری ساختمان بوجود آمد، در چنین حالتی برای حل اختلاف، باید به ترتیب به موارد زیر رجوع کرد:
مقررات ملی ساختمان
اجرای نقشه و مشخصات فنی پروانه ساختمان
مواردی که در اجرای کار و در محل احداث بنا وجود دارد
در صورتی که با موارد فوق موضوع حل و فصل نشد، ناظر هماهنگ کننده باید عملیات اجرایی را متوقف و تا رفع چنین مشکلی، اجازه ادامه کار را ندهد. اگر نظر داور با نظر ناظر هماهنگ کننده یکسان نباشد، ناظر باید به مدت 48 ساعت، مواردی که در آن اختلاف وجود دارد را به کمیته داوری سازمان استان ارسال کند. همینطور کمیته نیز موظف است ظرف 24 ساعت، به موضوع ارائه شده ورود کند و آن را بررسی کند.
پس از این موضوع باید نظر کمیته داوری را بررسی کرد. در چنین حالتی ممکن است رفع اشکال انجام شود یا دستور توقف عملیات اجرا تمدید شود. پس از انجام این کار ها، مجری نیز می تواند از طریق ارائه شرایط و دلایل، کمیته داوری را از این موضوع باخبر کند. مجری می تواند رسیدگی های لازم را درخواست نماید. نکته ی مهم در این زمینه، این است که نظر کمیته داوری سازمان استان قطعی بوده و باید طرفین به اجرای آن، پایبند باشند.
مجری ذیصلاح چگونه می تواند قرارداد خود را فسخ کند؟
یک مهندس مجری ساختمان می تواند متناسب با شرایط پیش آمده و قوانین موجود، اقدام به فسخ قرارداد خود کند. البته که باید شرایط به وجود آمده کاملا با قوانین سازگار باشد. در چنین حالتی، عنوان می شود در صورتی که یک مجری، تخلفات یک کارفرما را اخطار داده باشد اما کارفرما به این اخطار ها توجهی نداشته باشد و میزان تخلفات به قدری افزایش یابد که امکان حضور مجری در مباحث حقوقی و کیفری وجود داشته باشد، می تواند به کارفرما اخطار های آخر را بدهد و در صورت عدم توجه، مجری می تواند با مکاتباتی، این موضوع را به مراجع صدور پروانه، مالک و ناظر ارائه کرده و پس از طی شدن فرآیند قانونی و رای هیات داوری، قرارداد انعقاد شده را فسخ کند. با انجام این کار، مجری به صورت کامل از پروژه کنار می رود و دیگر وظیفه ای در این ساختمان نخواهد داشت.
سوالات متداول در مورد مهندس مجری ساختمان
1) آیا مجری ذیصلاح می‌تواند با مرجع صدور پروانه و سازمان استان مکاتبه کند؟
برخلاف تصور و باور اغلب مهندسان که اعتقاد دارند با توجه به اینکه مجری مسئول اجرای ساختمان است و نمی‌تواند مکاتباتی اعم از گزارش تخلف و… را صادر کند، در اینجا عرض می‌کنم در مواردی که مالک رأسا و شخصا عملیات اجرایی را برخلاف قرارداد و قوانین حاکم برعهده‌گرفته و انجام می‌دهد، مجری می‌تواند بر اساس مکاتبات خود اعم از:
الف) دستور کار به مالک
ب) دستور کار به پیمانکاران جزء
پ) گزارش به ناظر مربوطه و ناظر هماهنگ‌کننده
ت) گزارش تخلف به شهرداری و سازمان استان و سایر مراجع ذی‌ربط، بار مسئولیت خود را تا حد بسیار زیادی کاهش دهد.
2) عمده مکاتبات مهندس مجری چیست؟
غالب مکاتبات مهندس مجری می‌تواند در قالب دستورکارها به مالک و پیمانکاران جزء انجام شود.
3) مجری ذیصلاح چگونه می‌تواند قرارداد خود را فسخ کند؟
درصورتی‌که مجری احساس می‌کند که تخلفت مالک ازحدگذشته و امکان درگیر شدن مجری در مباحث حقوقی و حتی کیفری وجود دارد و مالک نیز به دستورکارهای مجری اهمیت نمی‌دهد، می‌تواند بر اساس مکاتبات انجام‌شده و بندهای قراردادی، درخواست فسخ خود را به سازمان استان، مرجع صدور پروانه، مالک و ناظر هماهنگ‌کننده ارائه کرده و بعد از طی مراحل قانونی و رأی هیئت داوری، قرارداد را فسخ کرده و از کار خارج شود.
4) مسئول کنترل عملکرد مجری کیست؟
مطابق مبحث دوم مقررات ملی، مهندس ناظر مسئول کنترل عملکرد مجری ساختمان می‌باشد.
5) در ساختمان‌هایی که مجری حضور ندارد، وظیفه مجری بر عهده کیست؟
در صورتیکه بر اساس ضوابط و توافقات بین سازمان استان و شهرداری، نیازی به حضور مجری در کارگاه وجود نداشته باشد، مسئولیت‌های مجری بر عهده مالک یا سازنده خواهد بود. اما همچنان مهندس ناظر می‌بایست عدم حضور مجری را در گزارشات خود ذکر کند .
6) آیا مالک می‌تواند مجری ساختمان خود باشد؟
در صورتیکه مالک دارای پروانه اجرای ساختمان باشد، می‌تواند به‌عنوان مجری ملک خود معرفی‌شده و نام ایشان نیز در پروانه قید شود.
7) در صورتیکه پروژه‌ای که تحت نظارت ما اجرا می‌شود ، مجری نداشته و مالک درخواست برگه شروع بکار را دارد، وظیفه من به‌عنوان مهندس ناظر چیست؟
در این مقوله نظرات متعددی وجود دارد اما به نظر اینجانب اگر پروانه ساختمانی صادرشده، بهتر است مجوز شروع بکار را صادر و بلافاصله بعد از شروع عملیات ساختمانی توسط فرد فاقد صلاحیت، این مورد را گزارش کرده و در صورت نیاز به دلایل ایمنی، دستور توقف عملیات ساختمانی صادر گردد. «مجری صاحب صلاحیت در کارگاه حضور ندارد.»
8) اگر ناظر در گزارش‌های خود، به عدم حضور مجری در ساختمان اشاره نکند چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد؟
گزارش نکردن عدم حضور مجری ذیصلاح توسط ناظر، یعنی ناظر تائید کرده که اجرا توسط مجری انجام‌شده و در صورت بروز حادثه، وقتی در محاکم قضایی از مجری مدارک احراز صلاحیت درخواست می‌شود و ایشان پاسخی برای گفتن ندارد، درصدی از تقصیر به دلیل عدم اطلاع‌رسانی به‌موقع و گزارش خلاف واقع به ناظر اختصاص خواهد یافت. چراکه مطابق قانون مجازات اسلامی، ناظر به وظایف خود که گزارش دادن بوده عمل‌نکرده است.
9) اغلب سازندگان انتظار دارند مجری ساختمان بعد از انعقاد قرارداد، هیچ دخالتی در روند اجرا نداشته باشد (مجری سوری) در این شرایط مجری چه اقدامی می‌تواند داشته باشد؟
متأسفانه این موضوع در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی دیده می‌شود و مالک انتظار دارد که مجری پس از دریافت حق‌الزحمه خود، به‌هیچ‌عنوان به پروژه سرکشی نکند. اما مهندسان مجری اگر بدانند چه عاقبتی در صورت بروز حادثه در انتظار آنان است ، حتی یک ساعت کارگاه را ترک نمی‌کنند.
در صد تقصیر مجری در پروژه‌های ساختمانی، بیشترین درصد می‌باشد.
پس توصیه می‌شود: در صورت عدم تمکین مالک از مجری و اجرای ساختمان به‌صورت خلاف‌دار ، از روشی که برای فسخ قرارداد گفته شد عمل کرده و از پروژه خارج شوند یا لااقل با ابلاغ مکاتبات مربوطه به مالک یا سازنده، درصد تقصیر خود را کاهش دهد.
10) بیمه‌نامه مناسب برای مهندسان مجری وجود دارد؟
مجری می‌تواند از دو روش اقدام به بیمه کردن مسئولیت خود نماید:
الف ) خرید بیمه مسئولیت حرفه‌ای مهندسین مجری
ب ) صحبت با مالک و ثبت‌نام مجری در بیمه‌نامه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان به‌عنوان سایر بیمه‌گزاران. در این صورت حتما سقف تعهدات بیمه را در کلوزهای مختلف افزایش دهید.
جمع‌بندی
مجری ذیصلاح از آن دسته اصطلاحاتی است که افرادی که در حوزه‌ی ساخت و ساز فعالیت دارند، در سال‌های اخیر آن را زیاد شنیده‌اند. مجری ساختمان همان فردی است که سکان اجرای ساختمان و مدیریت کارگاه ساختمانی را در دست گرفته و کشتیِ پروژه‌ی ساختمانی را هدایت می‌کند. در این مقاله از مجله پله در این مورد با شما صحبت کرده و به نکاتی پرداختیم که در مسیر تبدیل شدن به یک مجری متخصص، حتماً به آنها نیاز دارید.