در تخصص معماری با اصطلاحات بسیار زیادی مواجه میشویم که هر یک تعریف مشخصی دارند و بخشی از روند کاری رشته معماری و رویکردهای حرفه ای این تخصص را در بر میگیرنده.به عنوان یک معمار یا حتی کسی که با این رشته به هر نحوی سرو کار دارد، آشنا بودن با این اصطلاحات و کاربردی که در زمینه پروژه های معماری دارند اهمیت زیادی دارد.
یکی از اصطلاحات مهم در رشته معماری، فاز 2 معماری است که آن را با عنوان نقشه های فاز 2 معماری نیز می شناسند. این بخش مهمی از پروژه های معماری است که می تواند در تعیین میزان دقت و کیفیت اجرای نهایی پروژه تاثیر زیادی داشته باشد. در این جا بیشتر با تعریف فاز 2 معماری و کاربردهایی که دارد آشنا می شویم. اما پیش از آن بهتر است با انواع فازهای معماری و دسته بندی که دارند آشنا شویم.حتما در پروژه های معماری شنیده اید که طراحان و مجریان پروژه از کلمه فاز استفاده می کنند اما بطور دقیق شاید مطلع نباشید که این مفاهیم به چه معنا هستند. در ادامه با مجله پله همراه باشید تا به توضیح و بررسی انواع فاز های معماری خواهیم پرداخت.
چرا پروژه های معماری به فازهای مختلف دسته بندی می کنند؟
این کار در راستای بهینه تر کردن مراحل اجرای یک پروژه انجام می شود و می تواند به توسعه مثبت روند کاری یک پروژه معماری کمک زیادی
کند.
در یک پروژه معماری، خصوصا اگر این پروژه ابعاد گسترده تری داشته باشد تنها با داشتن یک درک عملیاتی دقیق از آن چه که باید انجام شود می توان به موفقیت دست یافت.
توانایی طراحی بر اساس سطح معینی از انتزاع مهارت مهمی است. برای انجام اینکار، باید ایده روشنی از سلسله مراتب سطوح در فرآیند طراحی معماری داشت، چرا که طراحی معماری در واقع یک معامله یکباره نیست.
در عوض یک پیشرفت در سلسله مراتبی از مراحل است.
فازهای مختلف در طراحی‌های معماری
فرایند طراحی معماری ساختمان شامل سه مرحله است که در اصطلاح با عنوان فاز شناخته میشود:
- فاز صفر: بررسی‌های زمین‌شناختی شامل آزمایش خاک، بررسی گسل‌ها، میزان استحکام زمین و قدرت تحمل زمین برای ایجاد یک بنا.
- بخش فاز یک: طراحی اولیه پلان‌ها، نماها و ترسیم مقاطع با توجه به نیاز و سلیقه کارفرما و همچنین با توجه به نیاز و الزامات پروژه.
- فاز دو: ارائه نقشه های طراحی شدۀ نهایی با جزئیات.
بخش فاز صفر( 0 ) معماری چیست؟
فاز 0 معماری به مرحله قبل از طراحی ساختمان اشاره دارد و مرحله‌ای است که در آن پایه‌های اولیه برای شروع طراحی ساختمان مطرح میشود. در این فاز، معمار و تیم طراحی با مشتری و دیگر اعضای تیم مشورت می‌کنند تا مطمئن شوند که تمامی نیازها و انتظارات مشتری در نظر گرفته شده‌اند. این مرحله شامل موارد زیر است:
تعریف مسأله: در این مرحله، مشتری و معماری موضوعات مربوط به پروژه را بررسی می‌کنند. مانند اهداف پروژه، نیازمندی ها و ضوابط قانونی.
مطالعات اولیه: در این مرحله، معماری اطلاعات مربوط به پروژه را جمع‌آوری می‌کند. این شامل مطالعات زمینی، تحلیل اطلاعات زیست‌محیطی و همچنین بررسی نیازمندی‌های فنی و تجهیزات است.
مطالعات اقتصادی: در این مرحله، معماری و تیم طراحی هزینه‌ها و مزایای مختلف مرتبط با پروژه را مطالعه می‌کنند. این شامل بررسی هزینه‌های ساخت، تأسیسات، نگهداری و پشتیبانی است.
تحلیل رقبا: در این مرحله، تحلیل رقبا صورت می‌گیرد تا معماری و تیم طراحی بهترین راه حل را برای پروژه پیدا کنند. این شامل بررسی تحلیل سوالات مشابه، تحلیل مشابه و بررسی کارهای مشابه است.
فاز1 در معماری چیست؟
در معماری، فاز 1 به مرحله اولیه طراحی یک پروژه اشاره دارد. فاز یک به طور کلی شامل مراحل زیر است:
بررسی و تحلیل نیازها: در این مرحله، نیازهای مشتری و ویژگی‌های اصلی پروژه شناسایی می‌شوند و تحلیل می‌شوند. این شامل بررسی نوع ساختمان، تعداد طبقات، نوع فضاها، انتظارات مالی و زمانی میشود.
جمع آوری اطلاعات: در این مرحله، اطلاعات مورد نیاز برای شروع طراحی جمع‌آوری می‌شوند. این شامل اطلاعات محیطی، قوانین ساخت و ساز، شرایط زمین، مواد ساختمانی و غیره است.
انتخاب موقعیت ساخت و شروع طراحی: در این مرحله، موقعیت ساخت برای پروژه انتخاب شده و طراحی اولیه آغاز میشود. در این مرحله، ایده‌ها و گزینه‌های مختلف برای طراحی ساختمان مطرح می‌شوند و بررسی می‌شوند.
طراحی اولیه: در این مرحله، طرح‌های اولیه برای ساختمان ایجاد میشود. این شامل طراحی نمودارهای سه بعدی، پلان‌ها، جزئیات، نمونه‌های تفصیلی و غیره است.
بررسی و تأیید طرح: در این مرحله، طرح‌های اولیه بررسی و با مشتری بررسی میشود تا اطمینان حاصل شود که آنها به نیازهای مشتری پاسخ می‌دهند. در این مرحله، نقد و بررسی مشکلات، تغییرات و بهینه‌سازی طرح ها انجام میشود.
نقشه های فاز دو چیست ؟
نقشه‌های فاز دو، به عنوان نقشه‌های مهم در فرایند ساختمان سازی شامل جزئیات دقیق و جزئی از طراحی‌های معماری، سازه، مکانیکی و الکتریکی می‌باشد. در فاز 2، این نقشه ها به دو دسته نقشه‌های اصلی و نقشه های جانبی تقسیم می‌شوند.
نقشه‌های اصلی شامل نقشه‌های معماری، سازه و الکتریکی-مکانیکی می‌باشند. در نقشه های معماری، جزئیات مهم شامل ابعاد اتاق‌ها، پنجره‌ها، درها، پوشش‌های داخلی، پلان طبقات و … نمایش داده میشود. در نقشه های سازه، جزئیات دقیقی از اندازه و ابعاد مواد سازه‌ای مانند دیوارها، ستون‌ها، پله‌ها، دریچه‌ها و سقف ها را مشخص می‌کند. در نقشه‌های الکتریکی-مکانیکی، نحوه تأمین هوا، گرما، برق و نور مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نقشه‌های جانبی شامل نقشه‌های جزئیات داخلی و خارجی، نقشه‌های مبلمان، نقشه‌های نورپردازی و نقشه‌های لنداسکیپ می‌باشند. در نقشه‌های جزئیات داخلی، جزئیات دقیق دکوراسیون داخلی ساختمان مانند کف‌پوش، دیوارپوش، سقف و دکوراسیون دیگر مشخص میشود. نقشه‌های خارجی نیز شامل جزئیات برجسته‌های خارجی، سیستمهای نورپردازی و نقشه‌های لنداسکیپ است.
در کل، نقشه‌های فاز دو به دلیل حاوی جزئیات دقیق و مشخصات فنی مهم هستند. این نقشه‌ها شامل اطلاعات فنی دقیقی مانند اندازه‌گیری دقیق ابعاد، اطلاعات مربوط به سیستمهای مکانیکی و برقی، جزئیات سازه و پوشش‌های داخلی ساختمان و موارد دیگر مرتبط با پروژه می‌باشند. این نقشه‌ها به معماران، مهندسین عمران و سایر کارشناسان مربوط به ساختمان در فرایند طراحی و ساختمان‌سازی کمک می‌کنند. همچنین، نقشه‌های فاز دو به عنوان مستنداتی برای اخذ مجوزهای ساختمانی و تأیید طرح توسط مراجع مربوطه نیز استفاده میشود
اهمیت فاز دو در معماری؟
فاز دو در معماری به عنوان مرحله طراحی و ایجاد نقشه‌های ساختمان، اهمیت بسیاری در فرایند ساختمان‌سازی دارد. در این فاز، تمام جزئیات ساختمان شامل طراحی معماری، سازه، مکانیکی و الکتریکی، به صورت دقیق و جزئی مشخص میشود. بنابراین، در صورت نادیده گرفتن یا عدم دقت در این مرحله، احتمال خطا در فرایند ساخت و هزینه‌های اضافی برای اصلاح خطاها وجود دارد.علاوه بر این، نقشه‌های ساختمان که در این مرحله ایجاد می‌شوند، برای درخواست مجوز ساخت، مجوز احداث، قرارداد با پیمانکار و بسیاری دیگر از مراحل ساختمان‌سازی بسیار حائز اهمیت هستند. گاهی اوقات، نقشه‌های دقیق و مشخصات فنی برای تأمین امنیت ساختمان و اجتناب از خطرات نیز ضروری می‌باشد. به همین دلیل، فاز دوم در معماری یکی از مهم‌ترین فازها در فرایند ساختمان‌سازی است.
از نقشه های فاز دو معماری چه استفاده ای می شود؟
همان طور که گفته شد این نقشه ها در واقع تکمیل کننده و افزایش دهنده دقت نقشه های فاز یک هستند. به این ترتیب کاربرد فاز دو معماری را می توان به این صورت تعریف کرد:
این نقشه ها طرح ارائه شده برای اجرای پروژه را تایید و تکمیل می کنند تا بر اساس آن پروژه وارد فاز بعدی، یعنی فاز اجرا و ساخت و ساز شود.
در این مرحله طرح شماتیک اولیه تکمیل می شود طراحی انجام شده توسعه می یابد تا مجموعه دقیقی از اسناد ساخت و ساز تهیه شود. سپس تمامی این اسناد برای درخواست دریافت مجوز ساخت به شهرداری ارسال می شود. در نتیجه می توان گفت فاز دو معماری جایی است که یک پروژه زنده می شود و استارت ساخت سازه زده می شود.
در اجرای نقشه های فاز دو معماری چه الزاماتی وجود دارد؟
نکته مهمی که در تایید نهایی نقشه های فاز دو معماری اهمیت دارد، تطابق این نقشه ها با نقشه های سازه ای و نقشه های تاسیساتی است.در واقع با تایید معماری فاز یک، باید نقشه های فاز دو از نظر تطابق داشتن با این طراحی ها توسط قوانین و مقررات ملی ساختمان تایید شود.
تهیه نقشه های فاز دو معماری باید یک تبادل نظر کارشناسانه توسط مهندسین سازه، معماری و تاسیسات انجام شود و با تبادل نظر در خصوص جزئیات نقشه های فاز دو، طرح نهایی تایید و تکمیل شود.
در صورتی که در این مرحله هر گونه مخالفتی در خصوص نقشه های فاز2 وجود داشته باشد یا این که بخشی از کار با سایر نقشه ها و نظر کارشناسان سازه و تاسیسات مطابقت نداشته باشد.
این بدان معنی است که معماری فاز دو انسجام و هماهنگی کامل و لازم را برای اجرای پروژه ندارد و باید مجددا در آن بازنگری های لازم انجام شود.
دلیل آن این است که در واقع ماهیت طرح های فاز دو مناسب بودن آنها برای اجرای پروژه است.
درنتیجه اگر به هر دلیلی مشخص شود که این طرحها کیفیت و دقت لازم برای اجرای پروژه را ندارند، باید مجددا در تکمیل و طراحی آنها دقت و حساسیت بیشتری انجام شود.
>>طرح های فاز دو معماری شامل چه بخش هایی می شود؟
به صورت کلی زمانی که یک طرح فاز دو معماری تعریف می شود، این طرح ها به نوبه خود شامل چندین بخش مجزا می شوند که باز هم هر یک از این بخش ها چندین زیر مجموعه را شامل می شوند.
انواع طرح های فاز دو معماری شامل موارد زیر می شود:
- نقشه های فاز دو معماری
- نقشه ها یا پلان های فاز دو سازه
- پلان های تاسیسات مکانیکی
- نقشه های تاسیسات برقی
این چهار دسته اصلی طرح فاز دو معماری است که هر یک از این نقشه ها به نوبه خود شامل جزئیات مختلفی می شوند.
نقشه های فاز دو معماری
این بخش از طرح فاز دو معماری شامل پلان هایی است که طرح و ایده های آن توسط مهندس معمار پروژه ارائه و تهیه می شود و در آن اطلاعات معماری مرتبط با پروژه نظیر ویژگی ها و نوع مصالح انتخابی برای استفاده در سازه، جزئیات اجرایی بخش های مختلف ساختمان مانند بخش های داخلی و بیرونی و سایر موارد مشخص شده است. تمامی این جزئیات از اهمیت زیادی برخوردارند و باید دقت و صحت بالایی داشته باشند، چرا که تمامی آنها برای اجرای پروژه ضروری هستند.
حال این جزئیات مهم و ضروری اجرای ساختمان در نقشه های فاز دو معماری شامل طرح سرمایه گذاری اولیه، پلان های مربوط به کف و تکمیل بنا، طرح سقف ها، طرح های مربوط به درب و پنجره ها، پلان های مربوط به سقف و شیب سازه، نماهای مختلف ساختمان، جزئیات اجرایی پله ها و راه پله ها، جزئیات اجرای حمام، اتاق خواب ها و سایر بخش ها می شود.
علاوه بر این بسته به نوع پروژه برخی از جزئیات اجرایی عمومی و اختصاصی یک پروژه نیز در این نقشه های فاز دو معماری ارائه می شود.
نقشه ها یا پلان های فاز 2 معماری سازه
بخش بعدی مربوط به نقشه ها و اسنادی است که توسط مهندسان سازه طراحی شده و در آن مشخصات پی ریزی، موقعیت ستون ها، تیر و بلوک های ساختمان و پوشش سقف تعیین می شود.
در این نقشه های سازه می توان جزئیاتی مانند پلان های پایه ریزی ساختمان، فونداسیون، موقعیت پله و درب و پنجره ها، کف سازی و پوشش ها مشخص می شود.
این بخش از پروژه به دلیل این که مستقیما روی دوام و استحکام یک ساختمان تاثیر می گذارد، اهمیت زیادی داشته و باید در اجرای جزئیات آن دقت بسیار زیادی شود.
سپس این طرح های فاز دو سازه به عوامل اجرایی منتقل می شود تا کارهای پایه ای ساخت سازه بر اساس این پلان ها پیش برود.
پلان های تاسیسات مکانیکی
بخش بعدی در فاز دو معماری شامل پلان های مرتبط با تاسیسات مکانیکی پروژه می شود. در واقع این بخش شامل یک سری نقشه و اسناد مربوط به سیستم آبرسانی ساختمان، سیستم دفع فاضلاب، سیستمهای سرمایشی و گرمایشی از این دست می شود. این اطلاعات نیز باید در اختیار عوامل اجرایی قرار بگیرد.
نقشه های تاسیسات برقی
بخش آخر فاز 2 معماری، پلان ها و نقشه هایی است که توسط مهندسین برق طراحی می شود و این داده ها شامل موارد مرتبط با سیستم برقی ساختمان است.
اطلاعاتی مربوط به سیستم روشنایی ساختمان، موقعیت قرار گیری کلید و پریزها، سیم کشی های برق و تلفن ساختمان و مواردی از این دست در این نقشه ها ذکر می شود.
روند تکمیل شدن فاز 2 معماری به چه صورت است؟
به صورت کلی روند پیشرفت یک پروژه از فاز صفر تا فاز نهایی به صورت مرحله به مرحله و تحت نظر تیم های اجرایی مربوط به تکمیل پروژه پیش می رود.
در فاز دو معماری روند پیشرفت و تکمیل نقشه های فاز دو شامل طراحی شماتیک، طراحی و توسعه طرح، تشکیل اسناد ساخت و ساز و دریافت مجوز ساخت می شود.
طراحی شماتیک
همان طور که یک پروژه به فاز 2 پیش می رود، طرح شماتیک سایت اولیه یا طرح فضایی ایجاد شده در فاز1 را می گیرد و برای تجسم بهتر پروژه و چیدمان، آن را گسترش می دهد.
در این بخش از کار روی مفاهیم پروژه کار خواهد شد.
پلان های مختلف طبقه و کلی سایت تجزیه و تحلیل و مورد بحث قرار می گیرد تا درک بهتری از آن چه مورد نیاز است به دست آید.
اطلاعات جمع آوری شده از فاز 1 اغلب دیکته می کند که چه کاری در فضا انجام می شود و چگونه همه آنها با مفهوم نهایی پروژه مرتبط هستند.
همان طور که طرح های شماتیک بیشتر اصلاح می شوند، ظاهر و احساس کلی شروع به شکل گیری می کند و تجسم اینکه چگونه همه عناصر مختلف معماری در پروژه قرار می گیرند آسان تر می شود.
همه طرف های درگیر باید با انتظارات و ایده ها در این مرحله صحبت کنند، زیرا پس از تکمیل طراحی شماتیک، توسعه طراحی بیشتر آغاز می شود که به نقشه های مهندسی و کاری تبدیل خواهد شد.
هر گونه تغییر یا اضافه شدن ایده ای باید در مرحله طراحی کار شود، زیرا زمانی که پرو
ژه ها وارد فازهای بعدی می شوند، انجام تغییرات زمان بر و پرهزینه تر خواهد بود.
طراحی و توسعه در فاز 2 معماری
با توسعه طراحی، تیم های طراحی تمام اطلاعات جمع آوری شده قبلی را می گیرند،شروع به نهایی کردن عناصر طراحی نهایی یک فضا می کنند.
نمای بیرونی به طور کامل تر طراحی می شود و تجسم آن آسان تر خواهد بود.
همچنین اطمینان حاصل می شود که تمام جنبه های پلان ها با کدهای نقشه مطابقت دارند. طراحی داخلی، عناصر طراحی و چیدمان در این مرحله با قرار دادن دیوارها، پیشخوان ها، تجهیزات، درب ها و …
در این مرحله مشخص می شود و باید تمامی آنها با هم به صورت هماهنگ باشند به درستی کنار هم قرار بگیرند.
ابعاد پروژه بیشتر عناصر طراحی را دیکته می کند، با این حال تمام کارهای انجام شده در فاز 1 و کارهای قبلی روی طرح شماتیک به این بخش از فاز 2 اجازه می دهد تا بسیار روان تر اجرا شود.
در این مراحل اعضای دخیل در اجرای پروژه با هم تبادل نظر و همکاری لازم را ندارند و همین امر روند را کند می کند.
با تمرکز بر این مراحل بخش توسعه طراحی می تواند بسیارسریع تر از یک رویکرد معمولی پیش برود.
اسناد ساخت و ساز
این اسناد ساخت و ساز اسناد رسمی است که برای تصویب به دستگاه های اجرایی در شهرداری ارائه می شود.
شامل نقشه های مهندسی مکانیک، برق و سازه است .
مجموعه ای کامل از یک مکان و نقشه های فضایی است که تمام پیچیدگی توسعه و نحوه ساخت پروژه را به تفصیل بیان می کند.
در نقشه مهندسی مکانیک، برق و لوله کشی، جزئیات اتصالات مختلف، سیم کشی ها، لوله کشی و موارد دیگر را در ساختار مشاهده خواهید کرد. در پایان این بخش، مجموعه ای دقیق و کامل از برنامه ها به صورت نتیجه و خروجی کار ارائه خواهد شد. این مجموعه نقشه ها یا پلان ها همان چیزی است که باید توسط سازمان های دولتی تایید شود.
مجوز ساخت
مرحله نهایی مرحله طراحی و مهندسی شامل ارائه اسناد ساخت و ساز به آژانس های مختلف برای پروژه است. همه طرح ها برای تصویب در معرض بازنگری حوزه قضایی هستند و هر گونه الزامات اضافی شهرداری باید در این مرحله از توسعه رسیدگی شود. در این مرحله اگر نکات و اصول مهم در مراحل قبلی به درستی اجرا نشده باشد، ممکن است نقشه ها مورد تایید قرار نگیرندو همین امر روند اجرای پروژه ها را طولانی تر کرده و هزینه های بیشتری را به دنبال داشته باشد.
منابع: بیم لرن – پویا اندیشه