مقدمه

سقف در سازه از اهمیت بالایی برخوردار است، بر اساس نوع ساختمان، شرایط جوی و آب و هوایی و بسیاری از فاکتورهای دیگر، سقف‌ها در انواع مختلفی ساخته می‌شوند تا نیازها را برآورده سازند. . انواع سقف ها از نظر نوع ساخت و عملکرد سازه ای با توجه به شرایط می توانند به روش های مختلفی طراحی و اجرا شوند. یکی از وظایف هر سقفی، تحمل و انتقال صحیح نیروهای وارده به سقف است. سقف، فشار و نیروهایی که از قسمت‌های مختلف به آن وارد می‌شود را به ستون‌ها و از آنجا به زمین منتقل می‌کند.برای آشنایی با انواع سقف ساختمانی با پله، اولین سامانه برگذاری مناقصات بخش خصوصی در ایران همراه باشید.

عوامل مختلف در انتخاب سقف

عوامل مختلفی در انتخاب سقف مناسب برای یک ساختمان تاثیر می‌گذارند. بسته به اینکه کدام یک از این عوامل اولویت شماست، باید در مورد انواع سقف ساختمانی مناسب تصمیم بگیرید:

مقدار باری که انتظار می‌رود به سقف نفوذ کند

• مقاومت جانبی مورد نیاز برای ساختمان
• ضخامت مورد نظر برای سقف
• مقاوم بودن در برابر آتش
• نوع کاربری ساختمان
• میزان هزینه مورد نظر
• وزن نهایی سقف
• نحوه انتقال سیستم‌های تاسیساتی

امروزه انواع سقف های مختلفی برای سازه‌ها به کار می‌روند که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند. در ادامه مهمترین سقف ها را معرفی می‌کنیم:

سقف دال بتنی

برای اجرای این سقف از آرماتور و بتن استفاده می‌شود. ابتدا کل سقف را با یک عرشه موقت قالب‌بندی می‌کنند، در ادامه آرماتوربندی کرده و در انتها بتن‌ریزی می‌کنند. بعدازاینکه بتن به‌طور مناسب در جای خود قرار گرفت، قالب‌ها باید جدا شوند. سقف دال بتنی وزن زیادی دارد و سرعت اجرای آن پایین است. به‌علاوه هزینه بالایی دارد که این‌ها باعث می‌شود تا کمتر مورداستفاده قرار بگیرد. انواع سقف ساختمانی را با محصولات فولادی متنوع می سازند

مزایای سقف دال بتنی

• مقاومت خمشی و برشی بالا نسبت به سایر انواع سقف
• کاهش هزینه
• طول عمر بالا
• سرعت اجرای بالایی

معایب سقف دال بتنی

• استحکام کششی پایین
• وزن بالا

سقف کوبیاکس

سقف کوبیاکس یکی از انواع سقف ساختمان محسوب می‌شود که به سقف دال بتنی دو طرفه شبیه است، ولی با آن تفاوت‌هایی نیز دارد. یکی از تفاوت‌هایشان در این است که هسته بتنی مرکزی در مکان‌های توخالی با گوی‌های سبک جایگزین می‌شود. به گونه‌ای که گوی‌ها بین شبکه فولادی بالا و پایین، جای می‌گیرند.

گوی‌ها از پلی اتیلن یا پلی پروپیلن بازیافتی تولید شده‌اند. سقف کوبیاکس، راحتیِ استفاده افقی و عمودی را تغییر می‌دهد و انعطاف‌پذیری و میزان فضای مفید را در پلان معماری افزایش می‌دهد.

مزایای سقف کوبیاکس

• دوستدار محیط زیست
• مقرون به صرفه
• کاهش وزن ساختمان
• عدم نیاز به نیروی متخصص جهت اجرا

معایب سقف کوبیاکس

• افزایش هزینه برای پروژه‌های کوچک‌تر
• عدم تعریف استانداردهای زمین لرزه برای آن

سقف وافل

برای اینکه بدانیم سقف وافل چیست، ابتدا باید بدانیم وافل یا دال وافل چیست؟ دال وافل یک جزء سازه‌ای است که قسمت بالایی آن مسطح و قسمت زیرین آن حالت شبکه‌ای دارد. دال وافل­ها معمولاً سبک و نازک هستند به همین دلیل گزینه مناسبی برای مناطق زلزله خیر به شمار می‌آیند. در قسمت شبکه‌های وافل، چندضلعی‌هایی با عمق یکسان دیده می‌شود. وافل المانی محکم و دارای مقاومت بالا است که در دو طرف آن آرماتورهای تقویتی قرار دارد. به خاطر ویژگی‌های خوبی که دال وافر دارد، از آن در بسیاری از ساختمان‌ها و دهانه‌های بزرگ استفاده می‌کنند. انواع سقف ساختمانی را در این جا می خوانید.

به دلیل شکل و ظاهر این سقف ممکن است آن را با نام سقف کاسه‌ای یا سقف قابلمه‌ای نیز معرفی کنند. استفاده و اجرای سقف دال وافل ساده و ارزان است.

این سقف یکی از انواع سقف ساختمانی ارزان و مقرون به‌صرفه است که در ورودی هتل‌ها، مراکز خرید و رستوران‌ها جهت تامین روشنایی سازگار با محیط استفاده می‌شود.

وظیفه اصلی این سقف، تحمل بار بیشتر و ارتفاع طولانی‌تر نسبت به کف‌های مسطح است، زیرا وزن سبک‌تری دارند. همچنین سقف های وافل در کاهش هزینه‌ها تاثیر زیادی دارند و از آنجایی که به تقویت میلگردها و اتصال آنها به تیر نیازی نیست، اجرای سقف کوتاه‌تر می‌شود.

مزایای سقف وافل

• سرعت اجرای بالایی
• اقتصادی
• مقاومت و ایمنی بالا
• حذف ستون اضافی
• اجرای دهانه های بیش از 6 متر

معایب سقف وافل

• کاهش تعداد طبقات به دلیل ارتفاع طبقات
• نامناسب برای سطوح شیبدار
• نیاز به نیروی ماهر جهت اجرا
• نامناسب برای مناطق بادخیز

سقف کامپوزیت

سقف مرکب یا کامپوزیت، یکی از انواع سقف خانه است که از ترکیب فولاد و بتن ریزی تولید می‌شود. در این نوع سقف، از بتن به عنوان عضو فشاری در بالای تیرهای فلزی و پروفیل‌های آهنی به عنوان عضو کششی استفاده می‌شود.

در سقف‌های کامپوزیت برای حفظ یکپارچگی سقف، برش‌گیر (ناودانی یا نبشی) به کار می‌رود. البته برخی افراد این سقف را با سقف عرضه فولادی یکی می‌دانند. ولی این دو باهم تفاوت‌هایی دارند

مزایای سقف کامپوزیت

• کاهش وزن سازه
• کاهش استفاده از بتن
• سرعت اجرا بالا
• بدون نیاز به شمع‌بندی
• بدون نیاز به دپوی مصالح ساختمانی
• امکان اجرای چندین سقف به طور همزمان

معایب سقف کامپوزیت

• هزینه بالاتر
• افزایش زمان نهایی اجرای پروژه

سقف عرشه فولادی

نوع دیگری از انواع سقف سبک ساختمانی، عرشه فولادی است که از ورق‌های گالوانیزه ذوزنقه‌ای، فلاشینگ، ناودانی، بتن و میلگرد تشکیل می‌شود. بنابراین قیمت روز ورق گالوانیزه در هزینه نهایی سقف تاثیرگذار است.

در هنگام اجرای سقف عرشه فولادی می‌توانیم سقف و بتن را در تمامی طبقات به طور همزمان اجرا کنیم.

مزایای عرشه فولادی

• سبک وزن
• سرعت اجرا بالا
• بدون نیاز به شمع‌بندی
• بدون نیاز به دپوی مصالح
• مقرون به صرفه
• امکان اجرای چندین سقف به طور همزمان

معایب سقف عرشه فولادی

• لرزش شدید سقف
• نیاز به نیروی کار ماهر و متخصص

سقف طاق ضربی

قدیمی ترین و رایج ترین سقفی که بسیار در ایران استفاده می کردند، سقف طاق ضربی می باشد که به دلیل عملکرد ضعیف این سقف در هنگام بروز زلزله منسوخ شده است. از اوایل دهه ی ۹۰ این نوع سقف دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد.

– مزایای طاق ضربی

• آسان بودن استفاده از آن
• پایین بودن هزینه ی اجرا
• عدم نیاز به شمع بندی و …
• به دانش فنی و زیادی احتیاج ندارد
• امکان ایجاد تغییرات در سقف بعد از اجرای آن
• دسترسی راحت و سریع به مصالح (آجر و ملات آن)

– معایب طاق ضربی

• خورندگی آهن در تماس با سیلیکات گچ
• عدم پیوستگی و یکپارچه نبودن کل سقف
• وزن بسیار زیاد و در نتیجه سنگین شدن کل سازه
• نداشتن صلبیت دیافراگم سقف و تخریب به صورت ریزش آوار (برای ساکنان خطرناک می باشد)

سقف های  تیرچه ( بلوک – یونولیت )

این سقف یکی ازانواع سقف های ساختمانی است که از مصالح  تیرچه  بلوک (یا یونولیت) آرماتور حرارتی  کلاف میانی (تای بیم) بتن پوششی درجا تشکیل می شود که تیرچه و بلوک (یا یونولیت) در کارخانه یا کارگاه ساخته می شوند و در محل اجرا، بعد از قرارگیری درست بتن ریزی می شوند.

– مزایای تیرچه بلوک

• عدم نیاز به نیروی کار متخصص و یا تجهیزات خاصی
• عایق صوتی، حرارتی و زطوبتی خوبی می باشند.
• مقامت بالایی در برابر نیروهای افقی (زلزله و باد) دارند.
• به دلیل پیش ساخته بودن تیرچه ها و بلوک سرعت اجرای بالایی دارند.
• به دلیل کم بودن وزن تیرچه و بلوک ها نیازی به جرثقیل برای حمل و نصب آنها ندارد.
• به دلیل پیش ساخته بودن تیرچه ها برای اجرای این نوع سقف به نیروی انسانی کمتری احتیاج است.
• استفاده از بلوک های توخالی (یا یونولیت) باعث کاهش مصرف بتن می شود که در نتیجه هزینه کمتری دارند.
• مقاومت تیرچه ها در برابر آتش سوزی بالاست همچنین اگر به جای بلوک از یونولیت نسوز استفاده کنیم موقع آتش سوزی نیز استحکام خوبی دارند.

– معایب تیرچه بلوک

• باریک شدن مقطع تیرچه ها، زمانی که از بلوک های یونولیتی استفاده کنیم و همچنین کاهش مقاومت سقف
• معمولا بتن پوششی تیرچه ها ضخامت کمی دارند که باعث خوردگی میلگرد و همچنین کاهش مقاومت می شود.
• به دلیل اینکه تیرچه ها در کارگاه های متفرقه ساخته می شود، عموما نظارت کمتری بر نحوه ی تولید و کیفیت آنها انجام می شود.
• حمل و نقل تیرچه ها هزینه بر خواهند بود و حتی در هنگام خمل نقل اگر با احتیاط آنها را جابجا نکنیم ممکن است بتن پاشنه ترک بردارد یا حتی شکسته شود و در آینده باعث خوردگی میلگرد شود.
• در هنگام زلزله بلوک هایی که در سقف استفاده کرده ایم خورد می شوند و ممکن است خودش یک خطر سقوط و برخورد با ساکنین باشد. البته اگر به جای بلوک از یونولیت استفاده کنیم این ایراد دیگر وجود نخواهد داشت.
• در سقف تیرچه بلوک چون بتن تیرچه ها قبل از بتن ریزی سقف ریخته می شود بنابراین یک بتن ریزی درجا برای سقف نداریم و این باعث می شود که بین بتن پاشنه و بتن سقف یک سطح جداکننده به وجود آید که باعث کاهش مقاومت و پایداری سقف می شود.
• در هنگام بتن ریزی آّب بتن سریعا توسط بلوک ها جذب می شود و قبل از اینکه فرصت ویبره زدن را پیدا کنند، بتن سفت شده در حالی که ویبره ی آن انجام نشده در نتیجه معمولا بتن کرمو می شود. این مورد که قابل دیدن هم نیست در هنگام زلزله اثر خود را نشان می دهد.

سقف روفیکس

اگر با سقف کامپوزیت آشنا باشید، شناخت خصوصیات این سقف راحت است. درواقع سقف روفیکس همان سقف کامپوزیت است که در آن به جای ورق یا تخته (به‌عنوان قالب) از صفحاتی مشبک فلزی استفاده می‌شود که روفیکس نام دارند. این قالب‌ها ماندگار و جنس ورق آن‌ها گالوانیزه با ضخامت ۰.۷ تا ۰.۸ میلی‌متر است.

• مشبک بودن ورق روفیکس به درگیری بهتر بتن با آن کمک می‌کند، بنابراین مقاومت و استحکام این سقف بالا بوده و تحمل بار و نیروهای وارده به سقف را تا حد زیادی دارد.
• نکته: هنگام بتن‌ریزی بر روی ورق روفیکس از بتن شل نباید استفاده کرد. همچنین دقت شود که مقدار بتن در یک جا زیاد از حد نباشد تا باعث شکم دادن و پاره شدن ورق نگردد.
• نکته: فاصله گام‌های تیر فرعی در این سقف حداکثر ۸۰ سانتی‌متر است. درصورتی‌که بیش از این باشد، موجب شکم دادن ورق می‌شود.
• از مزیت‌های سقف روفیکس سرعت بالای اجرای آن است ولی هزینه آن به خاطر مصرف دائمی ورق روفیکس بالا هست.

سقف پیش تنیده

• در این نوع سقف از کابل‌هایی که مقاومت کششی بالایی دارند به‌جای آرماتور استفاده می‌شود. دو سر این کابل‌ها را به دو سر تیر محکم می‌بندند تا ثابت شود.
• کابل‌های ثابت‌شده باعث خنثی شدن بارهای ثقلی می‌شود. سقف پیش‌تنیده را می‌توان برای دهانه‌های زیاد با کمترین ستون (حتی بدون آن) نیز اجرا کرد.
• در نصب سقف‌های دال بتنی، برای ساخت پل‌ها و پایدار نمودن تونل‌ها می‌توان از سقف پیش‌تنیده استفاده کرد. از مزایای این سقف می‌توان به سبک بودن آن اشاره کرد زیرا باعث به حداقل رسیدن مصرف مصالح می‌کند.

سقف یوبوت

ولین بار این سقف توسط مهندسان ایتالیایی انجام شد. هدف از کاربرد این سقف، بهینه کردن و افزایش مقاومت و استحکام سازه در برابر زلزله بود. به‌علاوه می‌خواستند از آن در دهانه‌های بزرگ نیز استفاده کنند. مزیت‌های زیاد سقف یوبوت همچون سرعت بالای اجرای آن، اقتصادی و به‌صرفه بودن آن و همچنین معماری خوب آن باعث شد تا به‌سرعت محبوبت پیدا کرده و در سازه‌های مختلف مورداستفاده قرار بگیرد.

سقف یوبوت مثل سقف وافل ظاهری مشبک و زیبا دارد. برای ساخت دال مشبک یوبوت، میلگرد، بتن و قالب‌های پلی‌پروپیلن را در کنار هم استفاده می‌کنند. گفته شد که استحکام و سختی این سقف بالا است. عملکرد دو طرف سقف یوبوت در کنار سختی آن باعث شده تا استفاده از تیر به حداقل برسد.

سقف متحرک

این نوع سقف‌ها به‌صورت تاشو و قابل‌ جمع شدن هستند. بسیار زیبا و در طرح‌های مختلف در داخل و بیرون از ساختمان می‌توان از آن استفاده کرد. کاربرد سقف متحرک بیشتر برای ایجاد سایبان در برابر نور خورشید است اما می‌توان در تمام شرایط آب و هوایی آن را نصب کرد. برای باز و بسته کردن سقف تاشو معمولاً از موتور الکتریکی استفاده می‌شود که می‌تواند از راه دور نیز آن را باز و بسته کرد. کاردهای سقف متحرک در تراس منازل، هتل‌ها، استخر، ویلا، رستوران، کافه و اقامت‌های تفریحی است.

سقف سیاک

سقف سیاک همانند سقف تیر و دال یک‌طرفه است. در این سقف ابتدا شمع‌های چوبی یا فلزی را قرار می‌دهند، در ادامه آرماتورها را در تیرچه‌ها و دال‌ها قرار می‌دهند، درنهایت بتن‌ریزی انجام می‌شود. به خاطر حذف بلوک‌های سفالی یا سیمانی بین تیرچه در این روش، وزن سقف تا حد زیادی کاهش‌یافته و شیرابه بتن که از میان تیرچه‌ها نشت می‌کرد به کمترین حد می‌رسد.

سقف چوبی

استفاده از چوب به عنوان اصلی ترین مصالح ساخت ساختمان، از قدیم رایج بوده است که در قسمت های مختلف ساختمان از جمله سقف، دیوار و حتی کف ساختمان مورد استفاده قرار می گرفته و می گیرد.

– مزایای سقف چوبی

• اجرای آسان آن
• کاهش وزن ساختمان
• عایق صوتی مناسب
• سازگاری کامل با محیط زیست
• تحمل نیروی فشاری و کششی
• عملکرد مناسب و قابلیت جذب نیروی زلزله
• ارزان بودن مصالح نسبت به دیگر مصالح فلزی و بتنی
• محدود و کم بودن خسارت اقتصادی در هنگام بروز زلزله

– معایب سقف چوبی

• نفوذ موریانه ها در آنها
• ضعف و کمک به آتش سوزی بیشتر!
• در همه ی مناطق از این سقف نمیشه استفاده کرد.
• نمونه ی موفقی از ساخت سازه ای با سقف چوبی وجود ندارد.

سخن پایانی

در این مطلب از وبلاگ مجله پله انواع با انواع سقف های ساختمانی آشنا شده و مزایا و معایب آنها را برسی کردیم.امیدواریم این مطلب برایتان مفید بوده باشد.

منابع: عمران مدرن – مرکز آهن اصفهان آهن