در صنعت ساختمان‌سازی، آشنایی با مفاهیم پایه‌ای مانند سطح اشغال و درصد تراکم از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این دو مفهوم، هم در طراحی و هم در دریافت مجوز ساخت از شهرداری‌ها نقش کلیدی دارند. در این مقاله از وبلاگ پله، با زبانی ساده و کاربردی به بررسی این دو مفهوم و نحوه محاسبه آن‌ها می‌پردازیم.
✅ سطح اشغال ساختمان چیست؟
سطح اشغال به مساحت بخشی از زمین گفته می‌شود که در طبقه همکف توسط ساختمان اشغال شده است.
🔹 به عبارتی ساده‌تر:
اگر قطعه زمینی به مساحت 500 متر مربع در اختیار دارید و بنای همکف آن 300 متر ساخته شده، سطح اشغال شما 300 متر است.
✅ فرمول محاسبه سطح اشغال: سطح اشغال (%)=مساحت بنای طبقه همکفمساحت زمین×100سطح\ اشغال\ (\%) = \frac{مساحت\ بنای\ طبقه\ همکف}{مساحت\ زمین} \times 100سطح اشغال (%)=مساحت زمینمساحت بنای طبقه همکف×100
مثال:
اگر مساحت زمین = 500 متر
و مساحت بنای همکف = 300 متر
پس سطح اشغال برابر است با: (300÷500)×100=60%(300 \div 500) \times 100 = 60\%(300÷500)×100=60%
یعنی ۶۰ درصد از زمین در طبقه همکف توسط بنا اشغال شده است.
سطح اشغال و درصد تراکم چیست وچگونه محاسبه میشوند؟
✅ درصد تراکم چیست؟
درصد تراکم ساختمانی به نسبت کل زیربنای مفید ساختمان به مساحت کل زمین گفته می‌شود. این مقدار نشان‌دهنده میزان ساخت‌وساز در یک زمین است و توسط مقررات شهرسازی کنترل می‌شود.
✅ فرمول محاسبه درصد تراکم: تراکم ساختمان (%)=کل زیربنامساحت زمین×100تراکم\ ساختمان\ (\%) = \frac{کل\ زیربنا}{مساحت\ زمین} \times 100تراکم ساختمان (%)=مساحت زمینکل زیربنا×100
🔸 زیربنا = مجموع مساحت همه طبقات (همکف، اول، دوم، زیرزمین و …)
مثال:
مساحت زمین: 500 متر
مساحت طبقات:
زیرزمین: 300 متر
همکف: 300 متر
اول: 300 متر
کل زیربنا = 900 متر
پس:
(900÷500)×100=180%(900 \div 500) \times 100 = 180\%(900÷500)×100=180%
در این پروژه، درصد تراکم برابر با ۱۸۰ درصد است.
❗ تفاوت سطح اشغال و درصد تراکم
| مقایسه | سطح اشغال | درصد تراکم |
|---|---|---|
| نوع سنجش | فقط مربوط به طبقه همکف | مجموع همه طبقات |
| هدف | کنترل میزان اشغال زمین | کنترل حجم کل ساخت‌وساز |
| معیار اصلی شهرداری | کنترل نورگیری، فاصله بناها، حیاط | کنترل تعداد طبقات، جمع زیربنا |
📌 چرا این مفاهیم مهم هستند؟
مبنا در صدور جواز ساخت توسط شهرداری
کنترل تعداد طبقات مجاز و طراحی نقشه
تأثیر مستقیم بر هزینه ساخت و فروش
تعیین ارزش ملک و قابلیت بهره‌برداری آن
🔍 چه عواملی بر سطح اشغال و تراکم اثر می‌گذارند؟
موقعیت زمین (جنوبی، شمالی، دوبر، نبش)
کاربری زمین (مسکونی، تجاری، اداری)
عرض معبر روبه‌روی زمین
منطقه شهرداری و پهنه‌بندی
طرح تفصیلی شهر
💡 جمع‌بندی:
درک صحیح از سطح اشغال و درصد تراکم برای هر مهندس، معمار، سازنده یا سرمایه‌گذار حوزه ساختمان ضروری است. این مفاهیم نه تنها نقشه راه پروژه را روشن می‌کنند، بلکه ریسک‌های قانونی و اقتصادی پروژه را به حداقل می‌رسانند. اگر می‌خواهید در صنعت ساختمان همیشه یک پله جلوتر باشید، این مفاهیم را جدی بگیرید.
پشتیبانی: 09113619089