انواع ترک در ساختمان ها و نحوه تعمیر آنها

گاهی در ساختمان های قدیمی و حتی نوساز، وضعیتی پیش می آید که در آن قسمت های مختلف سازه دچار ترک و شکاف های خطی ناگهانی می شوند. ترک یا شکاف در هر قسمتی از ساختمان مانند دیوارها، سقف، کف، پنجره، درها و… دیده می شود و ترک خوردن ساختمان علت های مختلفی دارد.

علت ترک خوردن ساختمان ممکن است بخاطر عواملی مانند زمین لرزه، جا به جایی خاک، تغییرات دما، اشتباهات رایج در ساخت و ساز، رطوبت، نشتی آب، فشار خاک و… باشد.

از اینرو مهم است تا با انواع ترک در ساختمان آشنایی داشته باشیم. به همین مناسبت در این نوشته از ترک ساختمان و همچنین روش های ترمیم آن بیشتر خواهیم گفت. همراه پله بمانید.

علل ایجاد ترک در ساختمان

از عمده ترین دلایل ایجاد ترک ها در اجزای سازه ای و غیرسازه ای ساختمان می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• خطاهای اجرایی در مراحل اجرای ساختمان ( مثلا : عبور لوله از داخل دیوار ، اجرای وال پست )
• طراحی نامناسب اعضای سازه ای و غیر سازه ای ( چشم پوشی از خیزهای بلند مدت ، استفاده از نقشه های سبک سازی شده غیر مصوب و … )
• ضعف مقاومتی در مصالح بکارگرفته شده ( ضعف بتن ، ملات ، خاک ، سرامیک ، گچ و … )
• شرایط محیطی ساختمان ( تغییر کاربری ، تغییر بارگذاری ، نشست های تکیه گاهی )
• شرایط عملکردی عضو ترک خورده ( خستگی ، خوردگی ، تاثیرات دمایی و حوادث طبیعی و…)

بررسی انواع ترک در سطوح بتنی

ترکها در اجزای مختلف ساختمان را می توان از چند منظر بررسی و تحلیل کرد :

1. ساختار ترک
2. شکل ترک و الگوی انتشار آن
3. عمق و عرض ترک
4. فعال و غیر فعال بودن ترک

ساختار ترک

ترک ها از لحاظ ساختار و منشأ ایجاد آنها به ترک های سازه ای و غیر سازه ای تقسیم می شوند :

ترک های سازه ای

ترک هایی هستند که در اجزای سازه ای مثل تیر ، ستون و دال ایجاد شده و عموماً بر اثر عوامل مختلفی از جمله زوال بتن ، خوردگی بر اثر اجرای نامناسب یا شرایط آب و هوایی ، انتخاب مصالح نامناسب ، اثر دما و جمع شدگی ، نشست ساختمان ، حوادث طبیعی مثل زلزله و … در سازه ایجاد می شوند.

ترک های سازه ای را نیز می توان به 5 دسته زیر تقسیم بندی و بررسی کرد :

ترک خمشی: این نوع ترک ها زمانی رخ می دهند که مقاومت خمشی مقطع پایین بوده و تار کششی بیشترین عرض را داشته و به سمت تارهای دیگر همگرا شده و می تواند به تنهایی یا گروهی اتفاق بیافتد . لازم به ذکر است در صورت عدم توجه به این ترک ها خصوصا اگر فعال باشند، می توانند آسیبهای سازه ای وارد کنند.

ترک برشی: وقتی رخ می دهد که مقاومت برشی مقطع کم باشد. این نوع ترک ها در ناحیه با برش ماکزیمم که بیشترین عرض در میانه عمق وجود دارد ،رخ داده و به سمت بالا و پایین گسترش یافته و می توانند به تنهایی یا گروهی ایجاد شوند. این دسته از ترک ها که می توانند عملکرد سازه را تحت تاثیر قرار می دهند می بایست پایش و بررسی گردند.

ترک پیچشی: همانطور که از اسم این ترکها مشخص است در اعضایی که مقاومت پیچشی آنها پایین است رخ داده و عموما شکل آنها مارپیچ می باشد .

ترک کششی: عموماً به دلیل نبود یا کم بود آرماتوربندی کافی در مقطع تحت کشش و پایین بودن کیفیت بتن اتفاق می افتد.

ترکهای جمع شدگی: این ترکها به دلیل نسبت آب به سیمان بالا در بتن ، عمل آوری نامناسب و اتفاق می افتد .

ترکهای غیر سازه ای

ترکهای حاصل از تغییرات دمایی و یا جابجایی در اجزای غیر سازه ای مانند دیوارها و … ایجاد می شوند . مثلا ترکهای ایجاد شده در مسیر تأسیسات ، ترکهای اجرای درز سرد در دیوار چینی و … .

نکته مهم:

در تشخیص منشأ ترکهای سازه ای و غیر سازه ای ، توجه به موارد زیر الزامی است :

1. مشخصات ظاهری ترک مانند : عمق ، عرض ، طول و راستای انتشار آن
2. سِن ترک یعنی مدت زمان پیدایش آن از اجرای عضو سازه ای
3. موقعیت ترک در پلان سازه و ارتفاع عضو

شکل ترک و الگوی انتشار آن

ترکهای ایجاد شده در قسمتهای مختلف ساختمان دارای اشکال مختلفی هستند :

1. ترک افقی – برشی – خمشی
2. ترک عمودی
3. ترک مورب و پلکانی
4. ترک چند وجهی

عمق و عرض ترک

نکته دیگری که در بررسی و کنترل انواع ترکها تعیین کننده می باشد ، میزان عمق و عرض ترک می باشد.

• ترکهای مویی با عرض کمتر از 0.5 میلی متر که در اثر : انقباض و انبساط ، اختلاف ضریب حرارتی مصالح ، لرزش ، درز اجرایی و … ایجاد می شوند.

• ترکهای با عرض و عمق متوسط 0.5 تا 2.5 میلی متر که در اثر نشست های اولیه و اختلافات دمایی پدیدار و سپس ثابت می شوند.
• ترکهای عمیق و عریض که معمولا در اثر نشست فونداسیون های منفرد یا نواری و یا ضعف مقاومتی اعضای سازه ای ایجاد شده و حائز اهمیت می باشند . ( این دسته از ترکها حساس تر بوده و باید بیشتر پایش و کنترل شوند )

فعال و غیر فعال بودن ترک

ترک فعال به ترکی گفته می شود که مشخصات ظاهری آن مانند : عمق ، عرض و طول با گذشت زمان در حال افزایش باشد . فعالیت ترک همواره نشانه خطرناک بودن آن است و لازم است سریعا نسبت به بررسی و ترمیم یا تعمیر ترک اقدامات لازم صورت پذیرد.

اما فعالیت ترک را می توان توسط شاخص های دستی که توسط کارشناس یا مهندس ، روی ترک نصب می شود متوجه شد . در تصویر زیر یک شاخص دُم چلچله ای را روی دیوار یک مکان قدیمی مشاهده می کنید که کارشناسان روی ترک نصب کرده و در صورت شکستن این شاخص ، متوجه فعال بودن ترک می شوند .

اما ابزار دقیق دیگری مانند درز سنجها نیز وجود دارند که با دقت بالاتری می توان ترکها را پایش کرد .

نکته مهم: ترکهای غیر فعال با عمق زیر 1 سانت را می توان جدی در نظر نگرفت .

روش های ترمیم ترک بتن

تا اینجا با انواع ترکها و ملاک شناسایی و کنترل آنها را آشنا شدیم. در ادامه قصد داریم برخی ترکهایی که در ساختمان بیشتر با آنها برخورد می کنیم را معرفی کرده و عوامل ایجاد و روش ترمیم آنها را نیز بررسی کنیم.

ترکهای افقی و برشی و خمشی

ترکهایی که در راستای افق ( راستای x ) ایجاد می شود و معمولاً به چند دلیل عمده رخ می دهند :

• ترکهای افقی خمشی ایجاد شده در اثر کمانش و شکم دادن دیوارهایی که یکپارچه و یا بلند اجرا شده اند و یا به آنها نیرویی همانند خاک از پشت وارد می شود . محل پیدایش این نوع ترکها از خطِ ملات بین بلوکها و عموماً یک سوم میانی ارتفاع دیوار خواهد بود .

دلیل اصلی بروز  این نوع ترک از درز بین بلوکها را می توان نا همگن بودن جنس بلوک با ملات در نظر گرفت .

این ترکها خصوصاً در دیوارهای طبقات منفی دیده می شود که از مصالح بنایی احداث شده و نقش دیوار حائل را نیز دارند و باید فشار خاک پشت دیوار را نیز تحمل کنند. پس توصیه می شود در ساختمانهایی که طبقات منفی داشته و پشت دیوار نیز خاک داریم ، دیوارهای زیرزمین به صورت بتنی طراحی و اجرا گردد .

روشهای تعمیر و تقویت 

تقویت با الیاف کربن و شیشه . تزریق چسب اپوکسی به درز بین بلوکها و یا ترک دیوار برشی و نیز اصلاح اتصال دیوار در کف و زیر سقف .

• عدم دقت و مهارت در دیوار چینی ( وجود گرد و خاک روی بلوکها و درنتیجه عدم پیوستگی رج های بلوک ) و وجود درزهای سرد اجرایی ( عدم اجرای فاق و زبانه ) و یا وجود وقفه زمانی در اجرای دیوارها و محل پر شده پنجره و طاقچه و… که محل آنها عموماً در وسط ارتفاع دیوار است و بعد از ضربه و تغییر شکل های کوچک و بزرگ پدید می آیند ( ترک های ریز )

لازم است که وجود ترک در ساختمان پلاک مجاور قبل از شروع عملیات اجرایی بررسی و در صورت نیاز تامین دلیل شده و در زمان اجرا نیز به صورت مرتب پایش شود .

احتمالا ترکهایی در اثر ضربات تخریب در دیوارهای مجاور ساختمان رخ بدهد که عموما هم بدلیل وجود درز سرد بین مصالح می باشد . مانند طاقچه ای که بعدا پر شده است .

حتما هشدارهایی را درباره ترکها در زمان اجرای ساختمان به همسایه بدهید .

این نوع ترکها عموماً افقی هستند که اگر باز شونده نباشند ، حساسیت خاصی را ندارند .

• افت و خیز ( نشست ) تیرها در اثر بارگذاری بیش از حد و یا نامتقارن و یا ضعف های طراحی یا اجرایی و یا مصالح در نتیجه ایجاد ترکهای افقی برشی از پایین ترین رج های دیوار در محل ملات بین بلوکها

1. اولین و موثرترین اقدام در ترمیم این ترکها ، سبک سازی سقف است .
2. یکی دیگر از قسمتهایی از ساختمان که می توان شاهد ایجاد ترکهای افقی بدلیل خیز تیر باشیم ، بالای بالکن هایی است که وزن جانپناه را تحمل می کنند . نکته اینجاست که در بالکن های سه طرف بسته بدون بازشو در جانپناه ، الگوی ترک برشی ناشی از خیز بصورت افقیست ، اما در بالکن هایی که در نبش قراردارند و دو طرف بسته هستند ، الگو به صورتی دیگر خواهد بود .
3. فشار خیز تیر روی مصالح با مقاومت فشاری کم که برای دیوار چینی استفاده شده مانند هبلکس

• تغییر شکل قاب های بتنی در زلزله های کوچک ، باعث جداشدگی دیوارهای غیر سازه ای از تیر در محل اتصالشان در تراز سقف می شود ، که در صورت استفاده از نماهایی با ضخامت کم همانند نمای سیمانی ، این گسستگی به صورت ترکی افقی در دو امتداد تیر در نما پدیدار می شود که باید ترمیم شود .

• ترکهای افقی با عرض کم و طول متغیر بر روی ستون بتنی عمدتاً به دو دلیل رایج ظاهر می شوند :

1 – ترک خوردگی ناشی از جمعشدگی پلاستیک بتن ( ACI224 ) 

این ترکها بصورت قوسی در یک سوم بالایی ستونها ایجاد شده و بدلیل نسبت آب به سیمان بالا و یا گیرش سریع و عدم آبرسانی و عدم کیورینگ مناسب و یا وزش باد ( گیرش سریع ) و عدم متراکم کردن بتن ، در 10 دقیقه تا 6 ساعت پس از بتن ریزی رخ می دهند .

ترک های جمع شدگی پلاستیک بتن از انواع پدیده هاییست که در آن ترک های غیر سازه ای بر روی سطوح بتنی ایجاد می شود ، و به دو نوع ترک نشست پلاستیک ( طبیعی ) و یا جمع شدگی پلاستیک تقسیم شده و در همان 24 ساعت اولیه بعد از بتن ریزی ظاهر می شوند .

بتن و مواد سیمانی ذاتاً تمایل به جمع شدگی دارند و اگر در کیورینگ و اجرا دقت نکنیم مطمئناً این جمع شدگی بیشتر شده و به صورت ترک خودنمایی می کنند . نسبت آب به سیمان بالا  ، عدم ویبره کردن بتن ، وزش باد ( از عوامل بسیار مهم در ایجاد ترکهای سطحی است که کیورینگ مناسب می تواند در حذف این ترکها بیشترین تاثیر را داشته باشد )

عمق این ترکها کم و درحدود 2 تا 3 میلیمتر است .

این ترکها سطحی بوده و می توان آنها را با ترمیم به صورت سطحی با ملاتهای ترمیم بتن رفع کرد .

2 – قالب زدگی ( From streaking , Fromwork movement ) 

برخی از ترکهای افقی بر روی ستون های بتنی بهنگام اصلاح ناشاقولی ستون و در نتیجه حرکت افقی بتن و میلگردها در قالب در همان ساعت اولیه پس از بتن ریزی ، و در شرایطی که هنوز بتن در حالت خمیری است رخ می دهد . این ترکها عموماً در یک سوم پایین ستونها و یا محل درز پانل های قالب نمایان می شود .

نکته مهم: در زمان اصلاح ناشاقولی های کم ، عرض ترک بسیار کمتر و مویی است . اما مثلا ناشاقولی در حد 5 سانت باشد و دیرتر ( بعد از 20 دقیقه ) اقدام به اصلاح آن کنیم ، قطعاً ترکهای عمیقتری خواهیم داشت .

ترکهای عمودی

هنگامی که عمق یا عرض این ترکها زیاد یا در اعضای دیگر سازه همچون سقف ، کف و سایر قسمت ها و سنگ قرنیز ادامه داشته باشد به دلیل اینکه ترکها در اثر نشست و از نوع سازه ای هستند از اهمیت فراوانی برخوردار هستند :

• ترکهای عمودی عمیق ( همواره علامت خطر ) بر روی دیوارهای بنا بر علل زیر ایجاد می شوند :

در صورتیکه خاک و به تبع آن پی زیر دیوار حرکت و یا نشست یکطرفه و غیر یکنواخت داشته باشد ترکهای عمودی عمیق ایجاد می کند .

• ترکهای سازه ای عمودی عمدتاً به دلیل نبود شناژ افقی و قائم یا کمبود آن و یا وجود فاصه زیاد بین شناژها ایجاد می شود .

• ترکهای عمودی روی ستونهای بتنی

بطور کلی علل ایجاد ترک عمودی بر روی ستون بتنی بنا بر یکی از عوامل زیر می باشد :

1. کم بودن ظرفیت باربری ستون

عوامل زیر می تواند در نهایت منجر به کم شدن یا کم بودن ظرفیت باربری ستونها شود :

    اشتباهات طراحی و عدم کنترل نقشه ای سازه
    کمتر بودن مقاومت فشاری بتن نسبت به مقاومت طرح
    اشتباهات و کوتاهی های اجرایی از قبیل عدم عمل آوری بتن ، کم کردن تعداد میلگردهای ستون و یا ابعاد آن ، اشتباه در ساخت بتن و …
    تغییر کاربری و بارگزاری نامتوازن

این ترکها عموماً در ستونهای میانی به علت سطح بارگیر بیشتر نمایان می شود و در این حالت ستونها باید سریعاً تقویت شوند . بمنظور تقویت ، جک گزاری زیر سقف ها انجام شده ، بتن مرده سطح ستون بصورت کامل جدا و در صورت نیاز آرماتور تقویتی اضافه و بتن ریزی مجدد انجام می شود .

• ترک های عمودی در درزهای سرد اجرایی بدلیل خیز تیر و لرزش ساختمان :

ناشی از وجود و یا عدم وجود هشتگیر در دیوارها و یا عدم چسبندگی مناسب دو تکه بهم که معمولا در محل اتصال دیوار به ستون یا محل پرشدۀ پنجره یا طاقچه ایجاد می شود و پس از ضربه یا ارتعاش و یا حتی نشست های تیر و طبیعی ساختمان ، شاهد آن هستیم.

جهت پیشگیری از بروز این ضعف لازم است بر روی درزهای سرد ، همچنین روی محل اتصال میانقاب ها با ستون های بتنی و فلزی از رابیتس به عنوان پلی حرارتی و توزیع کننده از رابیتس به عنوان پلی حرارتی و توزیع کنندۀ تنش های حرارتی استفاده گردد .

• ترکهای ناشی از انقباض و انبساط اجزای مدفون در زیر پلاسترها و نازک کاری ساختمان ( خصوصیات حرارتی مواد و مصالح ) :

این ترکها معمولا در محل های زیر بر روی دیوارها نمایان می شوند :

• مسیر عبور لوله های بخاری
• مسیر عبور کاناهای کولر و یا رایزرها
• مسیر عبور لوله های تاسیسات برقی و یا اطراف کلید و چریزهای برق بر روی محل وجود ستونهای فلزی
• و . . .

ترکهای ایجاد شده بر روی مسیر عبور لوله های تاسیسات برقی یا اطراف کلید و پریزهای برق بنا بر دو دلیل بروز می کنند :

• لوله های تاسیسات الکتریکی از جنس پلاستیک هستند ، با گرمایش دمای محیط میزان انبساط حجمی آنها نسبت به گچ بیشتر خواهد بود و از این رو به پلاستر رویی فشار وارد کرده و ترک هایی بر روی گچ ظاهر می شود . در شرایطی که ضخامت پلاستر خیلی کم باشد احتمال بروز این ترک ها بیشتر خواهد بود .
• در اجرای لوله و جعبه کلید گذاری از روش شیارزنی گچ و لوک استفاده می شود که با این روش همواره بین لایه گچ و خاک قدیمی و جدید ( پر کننده شیار ) درز سردی ایجاد می گردد که ترک در مسیر همین درز سرد واقع می شوند .

ترکهای مایل و پلکانی

ترکهایی که حدوداً زاویه 45 درجه نسبت به راستای افق دارند ، به ترک های مورب معروف هستند و عامل اصلی ایجاد کننده این نوع ترکها از یک جنس می باشد. این ترکها بطور کلی در اثر اختلاف جابجایی دو قسمت از یک عضو رخ می دهد ، این اختلاف می تواند نشست خاک یا بالاآمدگی قسمتی از آن و یا خیز تیرها و … باشد . درترکهای مورب که عمود بر راستای تنش کششی ایجاد شده در مقطع هستند ، الگوی حرکت ترک ممکن است بجای مسیر مورب یک مسیر پلکانی ( خطوط پلکانی محل درز ملات و بلوک یا آجر ) و یا حتی خطی قائم بر درز اجرایی باشد.

به طور کلی در این ترک ، خط ترک مسیری با ظرفیت کششی را انتخاب می کند که معمولا در قابهای دارای بازشو ، مسیر حرکت ترک از قطر ضعیف قاب و گوشه بازشو خواهد بود .
فشردگی و تغییر شکلی است که در خاک زیر پی بوجود می آید . هر نوع سازه  که بر روی خاک احداث شوند در اثر وزن خود تنشهایی در خاک و در ترازهای مختلف زیر پی ایجاد می کند . این تنشها گاهاً سبب تغییر حجم خاک شده و منجر به نشست می شود .

دلایل نشست خاک: 

• طراحی نامناسب اجرای فونداسیون نسبت به مقاومت مجاز خاک ( عدم اطلاق کافی از مقاومت خاک و نبود آزمایشات مقاومت خاک و وجود خاک دستی )
• خاکبرداری بیش از کد مورد نیاز و پرکردن این بخش با خاک و عدم تراکم مجدد و یا تراکم غیر یکنواخت
• بررسی نکردن تراز آب ومیزان رطوبت خاک ( عدم زهکشی )
• عدم توجه و یا عدم آگاهی از وجود چاه و قنات
• افزایش طبقات یا اضافه بار بدون طراحی
• حوادث طبیعی و یا روانگرایی در اثر فشار سفره های آب زیرزمینی
• گودبرداری همجواری
• نشست در ساختمان های قدیمی فاقد پی در مجاورت ساختمان نوساز و سنگین
• احداث ساختمان درمناطق با ضخامت بالای خاک دستی

ترکهای مورب ناشی از خیز تیرها بر روی دیوار که در ابتدا بصورت خمشی در زیر تیرهای بتنی نیز پدیدار می شوند :

• ترکهای چند وجهی ( پوست ماری یا خطوط موازی )

ترکهای ناشی از جمع شدگی پلاستیک ( plastic shrinkage ) 

ترک خوردگی حاصل از جمع شدگی پلاستیک در سطوح بتنی بوده که بتن آن به تازگی استقرار یافته و همزمان با عمل پرداخت کاری و یا بلافاصله پس از آن پدیدار می شود .
این ترکها نسبت به یکدیگر با فاصله تقریبی 30 تا 90 سانت و به عمق 2.5 تا 5 سانت به صورت موازی تشکیل می شوند و به ندرت بعدهای پیرامون دال را قطع می کنند .

تکنیک های جلوگیری از ایجاد ترک در بتن

با انواع ترکها و روشهای اصلاح آنها تا حدودی آشنا شدیم ، در ادامه لازم است نکاتی را خدمت شما عرض کنیم که با انجام آنها تا حد بسیار زیادی از بروز ترک های سازه ای و غیر سازه ای در ساختمان جلوگیری نماییم :

• انجام آزمایشات ژئوتکنیک قبل از طراحی ساختمان خصوصا در زمینهای مستعد نشست .
• کنترل نقشه های سازه توسط طراح و در نظر گرفتن نتایج آزمایش ژئوتکنیک .
• عدم اجرای نقشه های غیر مصوب خصوصا نقشه هایی که به روشهای غیراصولی سبک سازی شده باشند .
• حتی الامکان دوری از اجرای دهانه های بلند
• عایق کاری اجزای سازه ای مدفون در خاک هایی که خوردگی ایجاد می کنند .
• متراکم کردن بتن اجرا شده
• کیورینگ مناسب و به موقع خصوصا پوشش سطح بتن در مناطق بادخیز و خیس نگه داشتن آن
• اجرای پایه های اطمینان مطابق آبا و زیر دهانه های بلند
• عدم اضافه کردن آب به بتن در محل اجرا ( بالا بردن نسبت آب به سیمان )
• اجرای رابیتس در محل جداسازی دیوار از میانقاب
• اجرای رابیتس روی وادارهای عمودی و افقی
• متراکم کردن خاک در کف پارکینگ و حیاط یا استفاده از مصالح سنگی
• رعایت عمق مدفون لوله های تاسیساتی از سطح نازک کاری ( حداقل 1.5 سانت لوله ها مدفون شوند )
• بازدید از داخل ساختمانهایی که قرار است در مجاورت آنها گودبرداری شود و اجرای صحیح سازه نگهبان و رعایت اصول گودبرداری ، که متاسفانه یکی از دلایل اصلی بروز ترک در ساختمانهای مجاور گود می باشد .
• عدم ضربه زدن به دیوارهای پلاک مجاور در زمان تخریب ساختمان

تعمير ترک‌های ساختمان :

اساساً تعميرات ساختمان به منظور جلوگيری از به هدر رفتن منابع كه هزينه‌ی سنگينی را هم به ما تحميل می‌كند و از طرفی امنيت جانی و رفاهی ساكنان را هم به خطر می‌اندازد صورت می‌گيرد. عمده علّت اصلی ترک ، که رفته رفته سبب خرابی بناها میشود ، نشست پی بر اثر عواملی همچون رطوبت و فشارهای وارده از طبقات ، بی مقاومتی خاک و عملكردهای آن میباشد .

عامل نشست پی ساختمان را هم میتوان ، نوع مصالح مصرفی و اجرای غيرفنی دانست . در مجموع، بر اثر حركات زمين، اسكلت بنا حركت می‌كند و شكست‌های مختلف كه شامل ترك‌های عميق ‌يا معمولی و در مواردی به شكل مويی است، نمايان می‌شود. در همه‌ی موارد، جهت تعمير و نگهداری بنا، پس از اطمينان كامل از اينكه نشست و يا حركت‌های كه موجب بروز ترک در ساختمان شده است تثبيت شده است ، با لحاظ كردن نكات ايمنی ، ترك‌ها را كاملاً باز می‌كنيم ، اطراف آنها را عمق بيشتری می‌دهيم، سپس به منظور چسبندگی بيشتر مصالح بكار رفته با محل ، محل ترك‌ها را جارو زده و مرطوب می‌كنيم . پس از آن ، به منظور جلوگيری از ترک خوردگی دوباره اقدام به مصلح كردن ( توری گالوانيزه و آرماتورگذاری) محل ترك‌ها نموده و سپس با مصالح و مواد مناسب سطوح آنرا پر میکنیم .

تعمیر ترک‌های نیمه عمیق :

بر اثر حركت پذيری سقف توفال كه از انقباض و انبساط رطوبت و حرارت حاصل می‌شوند. ترك‌هايی به وجود می‌آيد. اين ترکها را با نوک كاردک و ماله خالی می‌كنيم، و سپس‌ آماده كشی‌‌ و پرداخت كٌشته و با پنبه زنی ، ترکها را می‌گيريم و آماده نقاشی می‌كنيم.

تعمیر ترک‌های عمیق :

اطراف ترک را با تيشه می‌تراشيم و سپس درز آن را كاملاً خالی می‌كنيم. به كار بردن گچ دستی و كف كش كردن، درون ترک را پر و سطح آنرا با گچ آماده صاف می‌كنيم‌. سپس با گچ كشته و پنبه آب‌، سطوح آنرا كاملاً پرداخت و آماده نقاشی می‌كنيم. به منظور جلو گيری از خطر كپ كردن، كشته كشی را در بعد وسيعی انجام می‌دهيم .در اين مواقع، بايد اصولی را به كار برد تا سطح ترک از اطراف به شكل پخ از گچ كاری و اندود برداشته شود تا عمق ترک در سطحی عريض پيوند شود. به اين عمل اصطلاحاً پرداخت كردن، كشته و هم سطح كردن با زمينه در گچ كاری قديمی می‌گويند.

تعمیر ترک در تقاطع دیوار :

ديوارها بر اثر نداشتن پيوند با هشت گير ترک می‌خورند. در مواقعی نشست و شكست ديوارها، ترکها كاملاً باز و رويت می‌شوند‌. در بعضی موارد، اين ترک‌ها بسيار عميق هستند، به طوری كه می‌توان دست را در درون آنها حركت داد. در اين حالت، به صورت زیر عمل می‌كنيم ؛

سطح ترک را از دو طرف كاملاً با تيشه می‌تراشيم، و پس از جارو كردن، سطوح آن را كاملاً مرطوب می‌كنيم‌.

چنانچه لازم باشد، كناره‌های ترک را با قلم و چكش چند سانتيمتر بازتر می‌كنيم تا نشست گچ با عمق بيشتری انجام شود.

ملات گچ تيزون را شلاقی در درون ترک می‌كوبيم تا سطح ترک كاملاً پر شود.

پس از پر كردن ترک به شكل سرتاسری و كف كش كردن گچ تيزون، اندود گچ و خاک را اجرا می‌كنيم.

در صورت نياز، ترک را شمشه گيری می‌كنيم تا در سطح گچ‌كاری يكنواختی به وجود آيد.

با گچ آماده و سپس گچ كشته، سطح اندود را ‌سفيدكاری ‌می‌كنيم و با پنبه آب زدن برای پرداخت، گچ‌كاری را خاتمه می‌دهيم.

چنانچه در محل تقاطع ديوار ابزار گرد زده شود، يعنی ماهيچه به وجود آيد، ترک مجددی پيش نخواهد آمد.

منظور از هشت گیر ؛

در اجرای تیغه های آجری بیشتر از 22 سانتی برای به وجود آوردن قفل و بست بین تیغه های عمود بر هم از آجرهای چارک و سه قد استفاده میکنند تا هم درز آجرها روی یک خط قایم نباشه و به قولی آجرها با هم کلید و درگیر باشند و هم در آن قسمت کنج دیوارها به یکدیگر اتصال داشته باشند .

تعمیر ترک نعل درگاه :

به علت‌های زير، نعل درگاهی و سطوح زير آن می‌شكنند.

در اثر نشست ستون زير نعل درگاه، به علت اهرم ‌شدن آن، برش افقی به وجود آيد.

برش‌های عمودی به خاطر وجود پيوند و اثر نيروهای فشاری در امتداد تير نعل درگاه و برش‌های طولی بعد از مقدار گير نعل درگاه به وجود می‌آيد كه در هر دو حالت، جداره ترکها را می‌تراشيم، باز می‌كنيم و سپس گرد آن را می‌گيريم‌. سپس، محل مرطوب شده را با گچ به اصطلاح تيزون (‌زودگير‌) پر می‌كنيم و زمينه را با كشته كشی آماده می‌سازيم و سپس ترکها را به ترتيب ترميم و تعمير می‌كنيم.

ترک های خطر ناک ساختمان

خطر ترک‌ها در ساختمان :

ترک‌ها یک کوتاهی و قصور واقعی و مرئی هستند.

‌ترک‌ها ظرفیت باربری سازه‌ها را کاهش می‌دهند.

‌ترک‌ها به رطوبت اجازه می‌دهند تا به درون سازه بتنی نفوذ کرده و قابلیت استفاده عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

‌ترک‌ها خطر نفوذ کلرورها را که در معرض نمک‌های ذوب یخ و یخ زدگی و ذوب شدگی مداوم مهستند افزایش می‌دهند.(مثلاً پای ستون‌ها، پل‌ها‌، سطوح پارکینگ‌ها).

‌ترک‌ها سبب تشدید خوردگی بتن و آرماتورها شده و قابلیت استفاده از سازه‌ بتنی را کاهش می‌دهند.

‌به طور کلی ترک‌ها سبب تخریب تدریجی سازه‌های بتنی میشوند.

عرض ترک فاصله بین لبه‌های ترک است که روی سطح المان سازه عمود بر امتداد ترک اندازه گیری می‌شود. عرض ترک تنها مبنای بررسی ترک ‌نیست بلکه ضخامت و بیشتر از همه دانسیته پوشش بتنی در مجاورت ترک برای حفاظت در برابر خوردگی دراز مدت بتن آرمه ضروری و مهم است.

برای محاسبه عرض واقعی ترک از ترک سنج‌ها استفاده می‌شود. برای چنین کاری تاریخ‌، ساعت، روز، وضعیت هوا و دمای محیط و دمای سازه در طول هر اندازه گیری که برای تشخیص انجام می‌شود می‌بایست یادداشت شود.

منابع: فنون عمران – کلینیک بتن ایران