✅ مقدمه:
در نظام فنی و مهندسی کشور، حضور مجری ذیصلاح ساختمان یکی از الزامات قانونی برای تضمین کیفیت، ایمنی و دوام سازه‌هاست. با این حال، در عمل، نقش مجری ذیصلاح با چالش‌های متعددی مواجه است؛ از قیمت‌گذاری‌های نامتوازن و رقابت ناسالم گرفته تا عدم نظارت دقیق بر اجرا و در نهایت، اختلال در کیفیت ساخت‌وساز.
این مقاله به بررسی چالش‌های اساسی پیش روی مجری ذیصلاح، علل شکل‌گیری این مشکلات و راهکارهایی برای بهبود وضعیت فعلی می‌پردازد.
🔹 مجری ذیصلاح ساختمان کیست و چه نقشی دارد؟
مجری ذیصلاح، مهندس یا شرکتی است که دارای پروانه اشتغال معتبر از سازمان نظام مهندسی بوده و طبق قانون، مسئولیت مستقیم اجرای پروژه‌های ساختمانی را از نظر فنی، اجرایی و ایمنی بر عهده دارد.
وظایف کلیدی مجری ذیصلاح ساختمان:
اجرای صحیح نقشه‌ها طبق مقررات ملی ساختمان
هماهنگی با ناظران و پیمانکاران
رعایت اصول ایمنی و کنترل کیفیت
مستندسازی مراحل اجرا
پاسخ‌گویی در برابر سازمان‌ها و نهادهای ناظر
🔻 چالش ۱: قیمت‌های متفاوت و رقابت ناسالم
یکی از اولین چالش‌های این حوزه، عدم وحدت رویه در قیمت‌گذاری خدمات اجراست. در نبود نرخ‌نامه شفاف و الزام‌آور، شاهد موارد زیر هستیم:
| مشکل | نتیجه |
|---|---|
| برخی مجریان با قیمت بسیار پایین پیشنهاد می‌دهند | رقابت ناسالم، کاهش کیفیت کار |
| برخی مهندسان صرفاً امضای مجری را اجاره می‌دهند | حضور اسمی در پروژه بدون مسئولیت واقعی |
| سازندگان بین چند مجری با قیمت‌های متفاوت سردرگم می‌شوند | فقدان اعتماد و افزایش ریسک پروژه |
📌 نتیجه: کیفیت جای خود را به کمترین قیمت می‌دهد؛ این یعنی شروع یک ساخت‌وساز پرخطر.
🔻 چالش ۲: اجرای غیرتخصصی و نبود نظارت کافی
در بسیاری از پروژه‌ها، به دلایل مختلف، نقش واقعی مجری ذیصلاح حذف یا کمرنگ می‌شود:
حضور غیرمستمر در محل پروژه
واگذاری اجرا به پیمانکاران غیرمتخصص و فاقد صلاحیت
نبود ابزارهای نظارتی دقیق از سوی شهرداری یا سازمان نظام مهندسی
تعارض منافع بین مجری، ناظر و مالک
📌 نتیجه: ساختمان‌هایی ساخته می‌شوند که در ظاهر استانداردند، اما در واقع دچار نقص‌های جدی در اسکلت، تأسیسات یا عایق‌بندی هستند.
شرح وظایف مجری ذیصلاح حقیقی و حقوقی ساختمان مهندس ناظر عمران و شرح وظایف آن در پروژه
🔻 چالش ۳: کاهش کیفیت ساخت به‌دلیل فشار مالی و زمانی
فشارهای ناشی از کاهش بودجه ساخت، افزایش قیمت مصالح و زمان‌بندی فشرده پروژه‌ها، مجری را وادار به کوتاه‌آمدن از اصول فنی می‌کند:
استفاده از نیروهای فاقد مهارت
مصالح ارزان و بی‌کیفیت
حذف آیتم‌های کنترلی و تست‌ها
عدم رعایت جزئیات اجرایی استاندارد
📌 نتیجه: با وجود حضور اسمی مجری ذیصلاح ساختمان، ساختمان فاقد ایمنی و دوام لازم می‌شود.
🔶 نقش مجری ذیصلاح ساختمان واقعی در ارتقای کیفیت ساخت:
یک مجری واقعی، نه صرفاً برای گرفتن مهر و امضاء، بلکه برای پیشبرد اصولی و ایمن پروژه وارد کار می‌شود. اثرات حضور مؤثر مجری ذیصلاح عبارتند از:
✅ کاهش ریسک‌های اجرایی
✅ کنترل بودجه واقعی و جلوگیری از هدررفت
✅ نظارت مستمر و مستند بر مراحل کار
✅ کاهش دعواها و اختلافات بین پیمانکار، مالک و ناظر
✅ ارتقای اعتبار پروژه در فروش یا انتقال
🧩 راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت:
| راهکار | توضیح |
|---|---|
| تدوین نرخ‌نامه کشوری برای خدمات اجرا | با در نظر گرفتن حجم، موقعیت و متراژ پروژه |
| ایجاد سامانه رتبه‌بندی مجریان ذیصلاح | با بررسی رزومه، امتیازات، پروژه‌های قبلی |
| ممنوعیت اجاره امضاء و حضور صوری مجری | با جریمه‌های مشخص و الزام به گزارش حضوری |
| ارائه ابزارهای دیجیتال مدیریت اجرا | مثل اپلیکیشن‌های ثبت گزارش روزانه، عکس، ویدئو، وضعیت کارگاه |
| تقویت جایگاه قانونی مجری در نظامات فنی شهرداری | الزام سازندگان به تبعیت از مجری در تصمیمات فنی |
✅ جمع‌بندی:
مجری ذیصلاح ساختمان، اگر به درستی انتخاب شود و اختیارات و مسئولیت‌هایش به‌درستی اجرا گردد، می‌تواند تضمین‌کننده اصلی ساختمان‌های ایمن، باکیفیت و ماندگار باشد.
با این حال، چالش‌هایی مانند قیمت‌گذاری ناعادلانه، حذف نقش واقعی مجری و فشارهای مالی، این ظرفیت مهم را تحت‌الشعاع قرار داده‌اند.
وقت آن رسیده است که نگاه حرفه‌ای‌تری به جایگاه مجری در چرخه ساخت‌وساز کشور داشته باشیم.
اگر شما یک سازنده، مالک پروژه یا حتی یک مهندس مشاور هستید، وقت آن رسیده که نقش مجری ذیصلاح را جدی‌تر و حرفه‌ای‌تر ببینید.
🔧 سازندگان محترم صنعت ساختمان :
به‌جای انتخاب مجریان صرفاً براساس کمترین قیمت، به سابقه، تعهد و کیفیت اجرای آن‌ها توجه کنید. آینده سازه شما وابسته به این انتخاب است.
📋 مهندسین و مشاوران:
در جلسات مشاوره با مالکان، مزایای واقعی حضور مجری ذیصلاح را بیان کنید و نقش او را در بهبود کیفیت و کاهش ریسک‌ها پررنگ سازید.
📌 در سامانه “پله”، می‌توانید از میان مجریان ذیصلاح تاییدشده، گزینه‌های با رزومه قوی را بررسی، مقایسه و انتخاب کنید. شفافیت، رقابت سالم و نظارت واقعی، با ما آغاز می‌شود.