امروزه یکی از فعالیت های مهم در ساخت ساختمان های بتنی، بتن ریزی است و نکته اساسی در بتن ریزی، قالب بندی بتن میباشد که این قالب بندی باعث شکل دهی بتن و سفت شدن آن میشود. انواع قالب بندی بتن بر اساس مصالح مورد استفاده در ساخت آن طبقه بندی میشود که از آنها میتوان به قالب پلای وود و قالب فلزی اشاره نمود. در این مقاله پله قصد داریم هر یک از این قالب ها را بررسی و اطلاعات بیشتری در مورد این محصول ارائه دهیم با ما همراه باشید .
قالب بندی بتن چیست؟
قالب ها در واقع تجهیزاتی هستند که در اجزای مختلف سازه بتنی قرار گرفته و به منظور سفت و سخت شدن بتن استفاده می شود. انواع قالب بندی بتن به جنس و نوع سازه بستگی دارد، مانند: قالب سقف برای استفاده در سقف، قالب تیر و ستون برای بتن ریزی در تیرها و ستون ها.
بین ۲۰ تا ۲۵ درصد از هزینه سازه صرف ساخت قالب ها می شود؛ بنابراین طراحی قالب های موقت، صرفه اقتصادی دارد زیرا مجدد قابل استفاده هستند. نوعی دیگر از آن ها جدایی ناپذیرند و به قالب های ثابت معروف می باشند.
چرا قالب‌بندی بتن صورت می‌گیرد؟
یکی از مهمترین اهدافی که میتوان برای قالب‌بندی اشاره کرد، شکل‌دهی و فرم‌دهی به بتن است. در واقع هدف از این امر، شکل دادن به بتن در یک حجم و ابعاد مشخص است و این مورد نیز زیر نظر طرح سازه صورت می‌گیرد. یکی دیگر از اهدافی که میتوان برای قالب‌بندی عنوان کرد تحمل کردن تنش‌هایی است که به بتن وارد میشود. از دیگر اهدافی که این مورد به دنبال دارد میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
برای جلوگیری از کاهش رطوبت بتن به قالب‌بندی نیاز است.
به دلیل آنکه یک عایق‌بندی مناسب در محل صورت گیرد نیاز است تا قالب‌بندی انجام شود.
برای جلوگیری از تغییر محل و جابه‌جا شدن میلگردها و بقیه قطعات و اجزایی که در بتن به کار برده می‌شوند انجام قالب‌بندی لازم به نظر می‌رسد.
معمولا برای آنکه بتن تحت تنش‌های مکانیکی قرار نگیرد لازم است قالب‌بندی انجام شود.
برای جلوگیری از نشت شیره بتن نیز قالب‌بندی می‌تواند بسیار مفید و کارا ظاهر شود.
بررسی مراحل اجرایی ساخت ساختمان
مقایسه اسکلت بتن و فولادی ، مزایا و معایب
بتن خود متراکم (SCC) – مزایا و معایب
ویژگی های قالب خوب
قالب های زیادی با جنس های مختلف در بازار موجودند. ویژگی های قالب مناسب و استاندارد به صورت زیر است:
توانایی تحمل بارهای مرده و زنده را داشته باشند.
اتصالات باید ضدنشتی باشند.
اگر قالب قابل جابجایی باشد، لازم است با نهایت دقت قالب ها برداشته شوند تا به بتن آسیب نرسد.
تا حد امکان وزن سبک داشته باشند.
قالب ها نباید تاب خورده باشند.
انواع قالب بندی از نظر جنس قالب
در این نوع دسته بندی، قالب‌بندی را بر اساس جنس قالبها از یکدیگر جدا می‌کنند که تقسیم‌بندی زیر را نتیجه می‌دهد:
جنس قالب بندی چوبی
قالب بندی فولادی
قالب بندی آلومینیومی
جنس قالب بندی تخته سه لا
قالب بندی پلاسیتکی (پلیمر)
قالب بندی فایبرگلاس
انواع قالب بندی از نظر کاربرد قالب
در این نوع از دسته بندی قالب ها، برای جدا کردن قالب بندی‌ها نوع کاربردشان را در نظر می‌گیریم که دسته‌های زیر را پیش رویمان قرار می‌دهند:
قالب بندی سقف
دسته بندی قالب بندی ستون
قالب بندی دیوار
انواع قالب بندی فونداسیون
جهت عضویت در بانک اطلاعات صنعت ساختمان و دریافت لیست مناقصات و استعلام قیمت کلیک کنید
قالب چوبی
یکی از قدیمی ترین و رایج ترین انواع قالب، قالب های چوبی هستند که عموماً از چوب یا تخته سه لا ساخته می شوند. تولید این نوع قالب بسیار آسان است و معمولا در محل ساخته می شوند؛ اما برای سازه های بزرگ وقت گیر می باشد. نکته قابل توجه درباره قالب چوبی این است که قبل از استفاده از الوارهای چوبی باید وضعیت آن را به دقت بررسی کرد.
امروزه قالب های چوبی در جاهایی که هزینه های نیروی کار پایین است و به قالب های بسیار انعطاف‌پذیر نیاز می باشد، استفاده می شوند.
مزایای قالب چوبی
مزایای قالب چوبی بتن به صورت زیر می باشند:
الوار را می توان به شکل های مورد نیاز برش داد.
چوب سبک وزن است و به راحتی قابل حمل می باشد.
الوار مقاومت حرارتی خوبی دارد که از آسیب بتن در مناطق سرد جلوگیری می کند.
قالب های چوبی را می توان به راحتی جدا کرد.
در پروژه های کوچک صرفه اقتصادی دارد.
معایب قالب چوبی
معمولا قالب چوبی تاب می خورد، متورم و منقبض می شود، استفاده از روکش غیر قابل نفوذ آب روی سطح چوب تا حد زیادی از نفوذ آب جلوگیری می کند.
این قالب ها برای مدت طولانی قابل استفاده نیستند و برای استفاده مجدد محدودیت دارند.
چوب خشک، رطوبت را از بتن مرطوب جذب می کند که ممکن است سازه بتنی را ضعیف کند.
چوب در محیط های بیش از حد مرطوب، باعث انقباض بتن شده که منجر به نشت دوغاب از درزهای باز می شود.
قالب پلیمری (پلاستیکی)
قالب پلیمری از پلاستیک سبک وزن و مستحکم ساخته شده است. این نوع قالب برای پروژه های ساختمانی کوچک اما شبیه به هم مانند شهرک های مسکونی ارزان قیمت، انتخاب عالی می باشد. قالب های پلاستیکی دارای سطحی غیر قابل نفوذ است که معمولاً به بتن یک سطح صاف می بخشد.
مزایای قالب پلیمری
از مزایای قالب های پلیمری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
از نظر وزن سبک تر از دیگر قالب هاست.
می توان آن را به سادگی برش داد و میخ کرد.
آسیب دیدگی آن ها ممکن است به سادگی از بین برود.
برای شکل های پیچیده و خاص بسیار مفید هستند.
به راحتی با آب تمیز می شوند.
معایب قالب پلیمری
در کنار مزیت های قالب های پلیمری، معایب آن به صورت زیر است:
پرهزینه است.
ظرفیت حمل بار آن ها پایین است.
دوام کمتری نسبت به قالب های دیگر دارد.
قالب های پلاستیک در برابر حرارت مقاوم نیستند.
قالب فولادی
این نوع قالب از پانل های صفحات فولادی نازک سلاخته می شود و می توان آن ها را با استفاده از پیچ و مهره مناسب در کنار هم متصل کرد.
این قالب ها را می توان در تعداد زیاد در هر شکل یا اندازه دلخواه ساخت. قالب های فولادی عمدتاً در پروژه های بزرگ یا در شرایطی که امکان استفاده مجدد از قالب وجود دارد، گزینه ای مناسبی هستند. برای سازه های دایره ای یا منحنی، بهترین قالب، قالب فلزی می باشد.
قالب آلومینیومی شباهت زیادی به قالب فولادی دارد. تفاوت اصلی آن ها این است که آلومینیوم چگالی کمتری نسبت به فولاد دارد و همین عامل باعث سبک تر شدن قالب می گردد. آلومینیوم نیز از استحکام کمتری نسبت به فولاد برخوردار است و این امر باید قبل از استفاده از آن در نظر گرفته شود.
مزیت قالب های فولادی
خواص و نکات مثبت قالب های فولادی عبارتند از:
به راحتی نصب و برچیده می شوند.
مناسب برای سازه های منحنی هستند.
این قالب ها بسیار مستحکم بوده و ظرفیت تحمل بار را دارند.
تعمیر آن ها آسان است.
می توان از آن ها در تعداد بیشتری استفاده کرد.
دوام و طول عمر بیشتری نسبت به قالب های چوبی دارند.
یک سطح صاف بر روی سطوح بتنی ایجاد می کند.
معایب قالب فولادی
به ویژگی های منفی قالب های فلزی توجه داشته باشید:
قیمت آن ها از چوب بیشتر است.
وزن زیاد آن ها، جابجایی را دشوار کرده است.
اندازه و شکل محدودی دارند.
قالب عایق دائم (ICF)
یکی از رایج ترین انواع قالب های بتن، عایق (ICF) است، این قالب پیشرفته، عایق حرارتی و صوتی است که در برابر آتش و رطوبت مقاومت دارد. این نوع قالب با فوم پلی استایرن عایق بندی می شوند که پس از سفت و سخت شدن بتن در جای خود باقی می ماند. قالب عایق (ICF) بسیار کارآمد و سازگار با محیط زیست است.
طبقه بندی قالب های بتن بر اساس اجزای سازه ای
علاوه بر طبقه بندی بر اساس جنس، قالب ها را می توان بر اساس اجزای ساختمانی نیز طبقه بندی کرد:
قالب دیوار
مدل قالب فونداسیون
قالب تیر و ستون
انواع قالب ها با توجه به نوع سازه، جنس و ضخامت مورد نیاز طراحی می شوند. توجه به این نکته ضروریست که ساخت قالب نیاز به زمان دارد و معمولا هزینه آن قابل توجه است.
نکات جداسازی قالب های بتن
تا زمانی که بتن استحکام کافی برای تحمل تمام بارهای وارد شده را نداشته باشد، قالب نباید برداشته شود. زمان لازم برای حذف قالب، به عملکرد ساختاری عضو و میزان افزایش مقاومت بتن بستگی دارد.
قطعات و اتصالات قالب باید به گونه ای چیده شوند که حذف قالب آسان و ساده باشد و از آسیب به بتن و پانل های قالب جلوگیری گردد تا بتوان بدون تعمیرات زیادی از آن ها استفاده مجدد کرد. روش حذف قالب باید توسط مهندسان مربوطه، نظارت شود تا از کیفیت بتن سخت شده اطمینان حاصل گردد، یعنی بتن عاری از هرگونه عیوب در اندازه، شکل و غیره باشد.
اجرا و نصب قالب بندی
قبل از قالب بندی محل مورد نظر، لازم است قالب ها را با روغن هیدرولیکی چرب کرده تا در هنگام جداسازی، بتن به قالب نچسبد. سپس با در نظر گرفتن فاصله کاور (فاصله بین میلگردها و قالب)، قالب ها را قرار داده و با اجزای مناسب قالب ها را به یکدیگر متصل می کنیم.
اتصالات مورد نیاز برای قالب بندی در بخش های مختلف
پین و گوه
نبشی پانچ شده
انواع بلت
گیره
داربست چهار پیچ
میان بلت پندنی
انواع واشر و…
نکات مهم در قالب‌بندی
اگرچه در قالب بندی بتن باید نکات زیادی رعایت شود؛ اما موارد زیر، اصلی‌ترین نکات مهم در قالب بندی است که رعایت آنها، ارکان اصلی یک ساخت و ساز موفق است. در ساخت قالب باید:
استحکام به قدری باشد که وزن بار مورد نیاز تحمل شود.
تکیه‌گاه کافی به کار رفته باشد تا قالب شکل خود را حفظ کند.
اتصالات ضدنشتی باشند.
از مواد قابل استفاده مجدد، استفاده شود.
وزن سازه تا حد امکان سبک باشد.
مراقب بود که در قالب و بتن، اعوجاج به وجود نیاید.
از ثبات قالبها اطمینان حاصل شود.
زمان جدا سازی قالب بتن
قالب برداری باید زمانی انجام شود که اعضای بتنی بتوانند تنش‌های موثر را تحمل کنند. همچنین نباید تغییر شکل‌های آن از تغییرشکل‌های پیش بینی شده بیبشتر باشد.
پایه اطمینان (شمع‌ها) و قالبها نباید تا زمانی که اعضای بتنی مقاومت کافی بدست نیاورده‌اند جدا شوند.
عملیات قالب برداری باید بدون ضربه و به آرامی انجام شود تا قطعات بتنی آسیب نبینند.
عوامل موثر بر انتخاب قالب بتن چه هستند؟
با توجه به اینکه در حال حاضر، انواع قالب های بتنی با جنس ها و ویژگی های مختلف وجود دارد برای انتخاب مناسب ترین قالب بندی باید به فاکتورهایی توجه کرد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
محل و نحوه استفاده از قالب
حجم بتن ریزی
زیبایی ظاهری نهایی سازه
فشارهایی که بر قالب وارد می شود
وزن قالب
هزینه قالب بندی
تجربه و میزان آشنایی کارکنان با انواع قالب
هزینه قالب اینکه اجاره ای یا خریده شده باشد
نوع تراکم
میزان مقاومت قالب در برابر ضربه و رطوبت
مقدار بتن های باقی مانده
سخن پایانی
قالب بندی بتن از مهمترین مراحل اسکلت بندی سازه‌های بتنی است که با هدف تحمل بارهای ناشی از بتن، جلوگیری از نشت شیره بتن، حفاظت بتن در برابر صدمات و نگه داشتن میلگردها استفاده میشود. سیستم قالب بندی بتن شامل قالب، پشت بندها، وادارها، داربست، قطعات اتصال و دیگر اجزا است که در این مقاله آنها را بررسی کردیم. با انتخاب صحیح قالب و تجهیزات مرتبط میتوان عملکرد و کیفیت نهایی سازه را بهبود بخشید.
در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی درباره قالب بندی بتن و تجهیزات آن کسب کرده باشید. در صورتی که در این مورد سوالی دارید می‌توانید آن را در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.