درک کامل اصول و مراحل اجرایی ساخت ساختمان و آگاهی از صفر تا صد مراحل ساختمان سازی، اولین قدم برای یک پروژه ساخت و ساز موفق است. ساختمان سازی بر اساس محاسبات دقیق و برنامه از پیش تعیین شده و در واقع مشخص کردن چارت مراحل ساخت ساختمان، مجری پروژه را در اجرای اصولی آن یاری خواهد کرد.
تهیه جدول زمانبندی مراحل ساخت ساختمان به گونه‌ای که از ابتدا همه چیز مشخص باشد، ضمن صرفه‌جویی در زمان و جلوگیری از افزایش هزینه‌ها، به رعایت استانداردهای کیفی پروژه کمک می‌کند. همچنین لازم است مجزی پروژه یک برآورد کلی از هزینه ساخت ساختمان داشته باشد تا در حین انجام کار به لحاظ مالی دچار مشکل نشود.
ما در این مقاله، آموزش رایگان صفر تا صد ساخت ساختمان را به ترتیب مراحل آن برای شما شرح خواهیم داد. این مراحل گام‌های مهم و اساسی پروژه بوده و می‌بایست آن‌ها را به شکل اصولی انجام دهید تا به نتیجه مناسب برسید؛ در ادامه با پله همراه باشید.
صفر تا صد مراحل ساختمان سازی
برای ارائه ساده ریز مراحل ساخت ساختمان، آن‌ها را به سه بخش کلی تقسیم‌بندی می‌کنیم؛ اقدامات پیش از ساخت، اجرای ساختمان و دریافت پایان کار. مراحل ساخت ساختمان بتنی از صفر تا صد و ساختمان اسکلت فلزی در کل شبیه هم است، اما به لحاظ فنی در اجرای عملیات ساختمان سازی تفاوت‌هایی دارند.
به دلیل سرمایه‌ی سنگینی که در ساخت خانه مورد نیاز است در نظر گرفتن ارزش افزوده و رشد زمین خریداری شده در آینده، نیز یکی از موارد ضروری و مهم است که باعث میشود خسارتی متوجه سازنده و سرمایه‌گذار نباشد.
در ادامه مراحل ساخت ساختمان در سه دسته کلی مراحل اولیه، مراحل اجرای ساختمان و مرحله پایانی قرار می‌گیرند و هر کدام به طور کامل توضیح داده خواهند شد.
مراحل اولیه ساختمان سازی
در این بخش از مراحل ساختمان‌سازی در ایران، به توضیح مراحل ابتدایی برای تبدیل یک ساختمان قدیمی به یک زمین آماده برای شروع ساخت و ساز می‌پردازیم.
1- گرفتن پروانه و مجوز برای تمام مراحل ساخت ساختمان
اولین مرحله در ساخت و ساز گرفتن مجوزهای لازم برای انجام تخریب ساختمان است. اگر قصد انجام ساختمان‌سازی به صورت مشارکت را دارید این مسئولیت بر عهده‌ی سازنده می‌باشد اما اگر مالک هستید و قصد انجام نوسازی را دارید تمام مراحل ساخت ساختمان را باید خودتان انجام بدهید.
در این مراحل پس از آماده کردن مدارک لازم جهت تخریب ساختمان لازم است به دفاتر خدمات الکترونیک مراجعه کنید. پس از ارائه مدارک، دفتر خدمات الکترونیک یک کارشناسی جهت بازدید از محل پروژه مشخص کرده و کارشناس پس از بازدید، دستور نقشه را به سازنده تحویل می‌دهد.
2- دستور نقشه شامل چه مواردی است؟
دستور نقشه شامل اطلاعات زیر می‌باشد که سازنده آن را به یک دفتر نقشه کشی ساختمان تحویل می‌دهد و در خواست طراحی نقشه ساختمانی می‌نماید.
ابعاد زمین اصلاح شده
نوع کاربری
تعداد طبقات مجزا
سطح اشغال طبقه و غیره
3- ارجاع نقشه به شهرداری
نقشه‌ی اولیه که توسط دفتر فنی و مهندسی طراحی شده است پیش از اجرا باید تاییدیه لازم از معاونت شهرسازی را دریافت کند تا عوارض تراکم تعیین شده طبق قانون پرداخت بشود.
4- تعیین کردن مهندس ناظر
پس از پرداخت عوارض شهرداری، مدارک پیش‌نویس از معاونت شهرسازی دریافت میشود که بر اساس آن‌ها دفتر خدمات ساختمان مهندس ناظر را تعیین می‌نماید. مراحل اجرای ساختمان پس از عقد قرارداد رسمی با مهندس ناظر آغاز خواهد شد. اما پیش از تخریب ساختمان لازم است نکات زیر رعایت بشوند.
مراحل اجرای ساختمان
مراحل اجرای ساختمان پس از تخریب کامل سازه قبلی آغاز می‌گردد. البته پیش از آن لازم است که خاک منطقه مورد نظر در یک آزمایشگاه خاک برای تحمل تعداد طبقات و واحدها کاملاً تایید و همچنین فضای مورد نیاز برای ورود و خروج ماشین‌آلات و مصالح پای‌کار فراهم شده‌باشد.
1- گودبرداری و پی کنی
گودبرداری اولین مرحله از مراحل شروع ساختمان‌سازی می‌باشد. در نقشه اولیه که توسط مهندس طراحی شده است تعداد طبقات و از آن مهم‌تر طول و عرض فندانسیون ساختمان مشخص شده است.
در این مرحله خاکبرداری تا رسیدن به خاک بکر انجام میشود. دلیل آن هم رسیدن به یک سطح محکم و تا حد ممکن بدون رانش است تا پس از پایان یافتن ساختمان پی‌ها دچار نشست بیش از حد یا نشست‌های متفاوت نشوند.
یکی دیگر از دلایل ضرورت رسیدن به خاک بکر استفاده از سیمان در پی‌ریزی ساختمان می‌باشد. در نتیجه سطح زيرين پی‌ها بايد حداقل ۱٫۵ تا ۲ متر پايين‌تر از تراز کف زمين قرار بگیرد.
2- مقاوم سازی
پس از پایان گودبرداری و پی کنی، مقاومت و استحکام زمین توسط یک مهندس سازه مورد بررسی قرار می‌گیرد. ممکن است در این مرحله لازم باشد که مقاوم سازی انجام بشود حتی ممکن است با توجه به شرایط زمین و تعداد طبقات، سازنده مجبور به ایجاد یک یا دو ردیف دیوار سنگی برای رسیدن به استحکام مورد نظر باشد.
3- قالب بندی فندانسیون
انجام صحیح و اصولی قالب‌بندی فندانسیون بسیار مهم است. زمانیکه مقاوم سازی ساختمان به طور کامل انجام شد مرحله قالب‌بندی آغاز میشود. قالب‌بندی توسط جنس‌های مختلف مانند قالب فلزی، قالب چوبی، قالب پلاستیکی، قالب آجری و … صورت می‌گیرد.
ایجاد قالب‌بندی توسط یک شخص حرفه‌ای و با تجربه در این مرحله مقدمه‌ی مرحله‌ی بعد یعنی بتن‌ریزی می‌باشد.
4- آرماتوربندی فندانسیون
پس از قالب‌بندی فندانسیون، آرماتوربندی آن زیر نظر مهندس ناظر و مهندس سازه انجام میشود. در آرماتوربندی فندانسیون، حجم و قطر میلگردها با توجه به تعداد طبقات ساختمان مشخص می‌گردد.
5- بتن ریزی
قالب‌ها از هر جنسی که باشند به طور کامل چرب شده و سپس بتن‌ها داخل آن‌ها ریخته میشود. بتن از ترکیب نسبت مناسبی از شن و ماسه به دست می‌آید که در نهایت یک جسم توپر، سنگین و بدون فضای خالی خواهد بود.
بعد از آن‌که بتن داخل قالب‌ها ریخته شد، باید مدت زمانی مشخص و کافی منتظر بمانیم تا بتن‌ها به طور کامل خشک بشوند و شکل قالب را به خود بگیرند. انجام اصولی قالب بندی و شکل‌گیری یک بتن مستحکم، مهمترین عامل در ایجاد یک اسکلت مستحکم ساختمانی می‌باشد.
به همین دلیل در هنگام بتن‌ریزی لازم است به جزییات مهمی مانند میزان آبی که با شن و سیمان ترکیب میشود، حداقل عیار سیمان، بسته شدن کامل آرماتورها با یکدیگر و داشتن فاصله یکنواخت برای رسیدن به مقاومت یکدست در تمام قسمت‌های ساختمان، ویبره زدن برای از بین بردن تخلخل و حباب هوا و افزودنی‌های دیگر با توجه به شرایط محیطی و همچنین عاری بودن محل بتن‌ریزی از مواد زائد مانند خاک دقت کافی را داشته باشیم.
6- اجرای ستون‌ها
3 تا 4 روز پس از بتن‌ریزی، در این مرحله آرماتورهای ستون که طبق نقشه آماده شده‌اند به آرماتورهای ریشه متصل می‌شوند. پس از کنترل و اطمینان حاصل پیدا کردن از شماره آرماتورها و فاصله خاموت‌ها طبق نقشه، برای بتن‌ریزی پای ستون‌ها اقدم میشود.
در کارگاه‌های کوچک، بتن ستون‌ها به صورت دستی ریخته میشود که بهتر است برای پر شدن قالب از بتن رقیق‌تر استفاده بشود.
7- ساخت و اجرای اسکلت ساختمان (فلزی و بتنی)
پس از قالب‌بندی و بتن‌ریزی در مراحل مختلف ساختمان‌سازی نوبت به مرحله‌ی ساخت و اجرای اسکلت فلزی می‌رسد.
در این مرحله اجرای اصولی اسکلت توسط مهندس سازه انجام میشود. سازه و اسکلت ساختمان در انواع مختلف بتنی، چوبی و فلزی اجرا می‌شوند که هر کدام از آن‌ها دارای مزایای متفاوتی هستند. به طور متداول سازندگان از اسکلت بتنی یا فلزی استفاده می‌کنند که در هر دو روش نیز با رعایت اصول دقیق می‌توان یک ساختمان مستحکم و ایمن را ایجاد کرد.
روند ایجاد ستون‌ها صرفه نظر از نوع ستون، به این صورت است که باید ابتدا ستون‌های اصلی و مهم که بیشترین میزان وزن ساختمان بر روی آن‌ها قرار دارد و سپس ستون‌هایی که در قسمت‌های کناری و یا گوشه‌ها قرار گرفته‌اند ساخته بشوند.
در هنگام اجرای فندانسیون و آرماتور بندی اگر قصد به کارگیری اسکلت فلزی را داریم باید صفحه ستون و پایه‌ها در بدنه فندانسیون قرار بگیرند.
انواع فازهای طراحی معماری ساختمان کدامند؟
آشنایی با فاز های طراحی معماری
انواع هزینه های ساخت ساختمان شامل چه مواردی است؟
8- اجرای تیرها و سقف‌ها
ساخت سقف‌ها در این مرحله و پیش از دیوار چینی انجام میشود. در این مرحله که با نام طاق زنی نیز می‌شناسیم ابتدا سقف ساختمان به مستطیل‌ها یا مربع‌های کوچک تقسیم شده و سپس آن‌ها را به وسیله‌‌ی تیرچه‌های فلزی به قسمت‌های کوچکتر تقسیم می‌کنیم.
با توجه به تغییر شرایط زندگی و تبدیل شدن خانه‌های بزرگ به واحدهای آپارتمانی، امروزه مصالح ساختمانی تغییرات اساسی داشته‌اند و دیگر از آجرها در سقف ساختمان استفاده نمی‌شود و مصالح ساختمانی مدرن مانند بلوک هبلکس به دلیل داشتن مزایای بسیار زیاد به سرعت جایگزین آجرها شده‌اند.
9- دیوارچینی بیرونی و داخلی
آخرین مرحله از مراحل اجرای ساختمان دیوارچینی است. در این مرحله نیز می‌توان از آجرها یا مصالح دیگر مانند بلوک‌های هبلکس استفاده کرد که به دلیل داشتن ویژگی‌هایی مانند عایق دمایی و صوتی بودن، بلوک‌های هبلکس طرفداران بیشتری در صنعت ساختمانی دارد.
استفاده از دیوارهای پیش ساخته نیز برای دیوارهای خارجی بسیار متداول می‌باشد. پس از دیوارچینی جهت استحکام بیشتر دیوارها بتن پاشی انجام میشود.
دیوار چینی به دو نوع 10 سانتی‌متری و 15 سانتی‌متری تقسیم می‌شوند که دیوارهای 10 سانتی‌متری برای جدا کردن فضاهای داخل یک واحد ساختمانی و دیوارهای ضخیمتر برای دیوارهای بیرونی که بین واحدهای مجزا قرار می‌گیرند استفاده می‌شوند.
مراحل پایانی
عملیاتی که در ساختمان‌سازی پیش از انجام نازک کاری انجام می‌شوند در ادامه توضیح داده شده‌اند.
1- اجرای تاسیسات و خدمات ساختمانی
پس از به پایان رسیدن مراحل سنگین ساخت ساختمان، کارهای تخصصی آغاز می‌شوند. در ادامه اجرای تاسیسات ساختمانی که یکی از فنی‌ترین مراحل ساخت ساختمان می‌باشد توضیح داده شده‌اند:
نصب دودکش‌ها
رعایت نکات ایمنی در قطر دودکش‌ها و نحوه‌ی اجرای صحیح آن‌ها بسیار مهم است.
نصب هواکش‌ها
نصب انواع هواکش در ساختمان بهتر است توسط افراد متخصص انجام بشود. رعایت اصول در نصب هواکش‌ها به داشتن هوای مطبوع در ساختمان بسیار کمک می‌کنند.
لوله کشی گاز
اجرای لوله کشی گاز توسط شرکت‌های دارای مجوز و افراد با تجربه انجام میشود و ممکن است چند روز زمان بگیرد.
لوله کشی فاضلاب
لوله کشی فاضلاب مهمترین بخش اجرای تاسیسات در واحدهای ساختمانی به ویژه واحدهای کوچکتر می‌باشد. مشکلاتی که ممکن است به دلیل عدم انجام یک لوله کشی فاضلاب اصولی در ساختمان ایجاد بشود در مواردی غیر قابل جبران یا بسیار هزینه‌بر هستند.
به کارگیری افراد متخصص برای انتخاب بهترین مسیر لوله کشی فاضلاب ساختمان و همچنین استفاده از تجهیزات مناسب تا سال‌ها آسودگی خاطر را برای ساکنین به همراه خواهد داشت.
لوله کشی برق و سیم کشی
در مرحله‌ی اول لوله کشی برق ساختمان و سپس سیم کشی انجام میشود. لوله‌ها در واقع نقشه‌ی راه مسیر سیم کشی هستند و از سیم‌های برق نیز محافظت می‌کنند.
تاسیسات آتش نشانی
معمولا تأمین تأسیسات آتش نشانی و قرار گرفتن کپسول‌ها و مخزن آب توسط پیمانکاران ساختمانی انجام میشود.
آهن کشی جای آسانسور
در ساختمان‌های چند طبقه با توجه به تعداد طبقات و همچنین تعداد رفت و آمدها از آسانسورها استفاده میشود که باید ابتدا چارچوب آسانسور به کمک آهن آماده شده و سپس اتاقک آن نصب بشود. شرکت‌های مرتبط و دارای مجوز، کلیه مراحل نصب آسانسور و همچنین خدمات سرویس آن را بر عهده می‌گیرند.
2- مراحل پیش از نازک کاری
پس از پایان اجرای تاسیسات ساختمان، تنها چند عملیات دیگر برای رسیدن به مرحله نازک کاری لازم است.
کف سازی طبقات
هدف اصلی کف سازی ایجاد سطحی است که قابل استفاده برای افراد ساکن در واحد باشد. در کف سازی برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به طبقات زیرین ابتدا عایق بندی انجام شده و سپس شیب بندی و مشخص کردن مسیر عبور اتصالات مختلف انجام میشود.
نصب چارچوب درب و پنجره
چارچوبهای درب و پنجره پیش از انجام گل و گچ نصب می‌شوند تا علاوه بر ظاهر زیبا، استحکام کافی داشته باشند.
گچ کاری
گچ کاری مرحله پایانی پیش از نازک کاری می‌باشد. پس از پایان نصب تاسیسات، انجام انواع لوله کشی‌‌ها و چارچوبهای درب و پنجره، با یک لایه گچ تمامی سطوح پوشانده می‌شوند. این لایه علاوه بر ایجاد عایق دمایی و صدایی، سطح دیوارها را کاملا صاف و یکدست می‌کند.
سیمان کاری
سیمان کاری بیشتر در فضاهای خارجی ساختمان و به ندرت در بخش‌های داخلی انجام میشود. هدف از سیمان‌کاری بالا بردن استحکام ساختمان و جلوگیری از نفوذ رطوبت به فضاهای دیگر می‌باشد و به همین دلیل در مکان‌هایی که بیشتر با آب سروکار داریم مانند سرویس‌های بهداشتی و حمام ممکن است نیاز به سیمان کاری داشته باشیم.
3- نازک کاری
پس از پایان اجرای ساختمان هر نوع عملیات اجرایی دیگری مانند کاشی و سرامیک کاری، نمای ساختمان، گچ کاری و نقاشی، نصب درب و پنجره‌ها، کمدهای دیواری، دکوراسیون داخلی و کابینت‌های آشپزخانه به عنوان نازک کاری شناخته میشود.
کاشی و سرامیک کاری
از کاشی و سرامیک علاوه بر نمای ساختمان، برای تزیینات داخلی و همچنین به عنوان عایق‌های رطوبتی استفاده میشود. کاشی‌ها برای پوشاندن کف و دیوارهای حمام، سرویس‌های بهداشتی و آشپزخانه بهترین گزینه می‌باشند. سرامیک‌ها دارای طرح‌ها واندازه‌های متفاوت می‌باشند.
گچ کاری
در مکآن‌ها یی که امکان نصب کاشی و سرامیک وجود ندارد از گچ کاری برای پوشاندن همه‌ی ایرادات ونقص‌ها استفاده می‌کنیم
اجرای نمای ساختمان
نمای ساختمان در واقع شکل بیرونی و نمای بصری ساختمان است که در ارزش گذاری ملک بسیار موثر می‌باشدوعلاوه بر سازگاری با دیگر ساختمان‌های اطراف باید زیبا و منحصر به فرد باشد.
اجرای نمای ساختمان در دو بخش داخلی و ساختمانی انجام میشود و در آن از مصالحی مانند سنگ، شیشه، کامپوزیت، آجر، سیمان، چوب و سرامیک استفاده میشود. برای مشاوره و خرید انواع سنگ‌های ساختمانی کاربردی در نمای ساختمان با کارشناسان مانامستر تماس بگیرید.
نصب کابین آسانسور
نصب کابین آسانسور توسط شرکت‌های دارای مجوز و متناسب با تعداد واحداها و کاربری ساختمان تعیین میشود
کابینت آشپزخانه
طراحان داخلی بسیاری به شکل تخصصی در طراحی کابینت آشپزخانه فعالیت می‌کنند که بر اساس سلیقه‌ی افراد ممکن است طرح‌های کلاسیک و یا مدرن را پیشنهاد بدهند.
نصب درب و پنجره‌ها
مراحل نصب درب‌ها و پنجره‌ها در صورت نصب چارچوب‌ها کار چندان سختی نیست و افراد می‌توانند برای کاهش هزینه خودشان این کار را انجام بدهند.
نصب کمدهای دیواری
نصب کمدهای دیواری باتوجه به تعداد افراد ساکن در خانه ممکن است متفاوت باشد اما با توجه به کوچکتر شدن خانه‌ها تعداد بیشتر کمدهای دیواری به معنای نظم بیشتر در خانه خواهد بود.
نقاشی ساختمان
نقاشی اتاق‌های متفاوت ممکن است با توجه به سلیقه افراد و سن آن‌ها متفاوت باشد. سبک کلی دکوراسیون داخلی نیز در انتخاب رنگ‌ها تاثیرگذار هستند.
دکوراسیون داخلی
انواع سبک‌های دکوراسیون‌های داخلی برای سلایق محتلف مناسب می‌باشند و سبک‌های مدرن در طراحی داخلی طرفداران خودشان را دارند. از طرف دیگر سبک‌های کلاسیک نیز مورد علاقه بسیاری از افراد هستند.
4- مرحله آخر: گواهی پایان کار
گواهی پایان ساخت ساختمان به معنای پایان عملیات ساختمانی و رعایت تمام اصول و استانداردها است. بدون این گواهی امکان خرید یا فروش ساختمان و هیچ‌گونه نقل و انتقالی وجود ندارد.
سخن پایانی
در بالا کلیه مراحل ساخت ساختمان را برای شما بیان کردیم و ساخت ساختمان شما به پایان رسیده است و شما می‌توانید از ساختمان خود بهره‌برداری کنید. دقت کنید که مراحل ساخت ساختمان برای ساختمان‌های مختلف متفاوت خواهد بود که میزان بودجه کارفرما نیز روی آن مؤثر است. شما در ساخت ساختمان‌های تفریحی باید قسمت‌های خاصی را برای کودکان و جلب توجه مشتریان در نظر بگیرید. لذا توجه به آن‌ها می‌تواند مسیر شما را تغییر دهد
منابع: مانا مستر