مقدمه
دیوارها سازه های عمودی هستند که در ساختمان برای جداسازی فضاها، انتقال بار، عایق بندی و… استفاده می شوند. انواع دیوار را بر اساس موقعیت، عملکرد، نوع مصالح، کاربرد و… طبقه بندی می کنند. هریک از این دیوارها دارای مزایا و معایبی هستند، که بسته به موقعیت و کاربرد باید ساخته شوند.
در این مقاله از دانشنامه اصفهان آهن قصد داریم، انواع دیوار را براساس پارمترهای مختلف بررسی کرده و کاربرد هرکدام را بررسی کنیم. زیرا شناخت کافی از طبقه بندی دیوارها برای تمام افرادی که به ساخت و ساز مشغول هستند، الزامی است.
دیوار چیست؟
دیوار ها ساختار یکپارچه، محکم و استواری دارند که جنس آنها از سنگ، بتن، آجر، چوب، فلز و یا غیره می باشد، و با توجه به طول و ارتفاعی که دارد ضخامت آن نازک می باشد. دیوارها از ساختمان یا محوطه ها محافظت می نماید و به عنوان مجزا کننده فضا عمل میکند.
انواع دیوار از نظر ساختار
دیوارها از نظر ساختار نیز انواع مختلفی دارند. به طور کلی این دسته‌بتدی شامل موارد زیر است:
- دیوارهای عایق حرارت
- دیوارهای عایق صدا
- دیوارهای عایق رطوبت
علاوه بر مبحث صرفه‌جویی در حوزه انرژی و کاهش هزینه‌های سرمایش و گرمایش، ساختمان‌ها همواره در خطر مواجه با عواملی مانند رطوبت و حرارات هستند. از طرفی در دنیای صنعتی امروز که پر از سر و صداهای سرسام آور است، خانه‌ها و ساختمان‌های عایق صدا تنها پناه ما و تنها نقطه آرامش ما هستند.
استفاده از دیوارهای عایق در ساختمان‌ها این امکان را برای ما فراهم میکند که علاوه بر تحقق آرامش واقعی و کاهش هزینه‌ها با صرفه‌جویی در مصرف انرژی به حفظ محیط زیست نیز کمک کنیم. بسته به هدف عایق‌گذاری، ساختار دیوارهای عایق متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال برای عایق نمودن دیوار در برابر حرارت و صوت میتوان از پشم شیشه و پشم سنگ در ساختار دیوار استفاده کرد.
انواع دیوار از نظر محل قرار گیری
یکی از مهم ترین کاربرد دیوارها، تحمل و خنثی سازی فشاری است که به ساختمان وارد می شود.دیوار های داخلی و خارجی ساختاری عمودی دارند وبرخی از آن ها با انتقال بار ساختمان به زمین از ریزش آن جلوگیری می کنند.این دیوار ها با توجه به میزان تحمل فشار بار ساختمان به انواع سازه های باربر و غیر باربر داخلی و خارجی تقسیم می شوند
دیوار خارجی: دیوارهای خارجی خصوصیات ویژه ای دارد که باعث میشه از نفوذ سرما، رطوبت و همچنین سرو صدا جلوگیری نماید. این دیوار ها بایستی به قدری مقاوم باشد که بتواند شرایط خاص اقلیمی را تحمل نماید.
دیوار داخلی: همانطور که از نام آن پیداست دیواری است که فضاهای داخلی ساختمان را از یکدیگر جدا می کند.
انواع دیوار از نظر سازه
دیوارهای باربر: دیواری است که بارهایی که به خود وارد میکند مانند: سقف و کف را تحمل و منتقل می کنند.
دیوارهای غیرباربر: این دیوارها تنها تحمل وزن خود را دارد.
انواع دیوار در ساختمان از نظر عملکرد
از نظر عملکرد و در قالب فونداسیون ساختمان، انواع دیوارها در ساختمان به 6 دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه مقاله معرفی و بررسی شده‌اند. پارسلند؛ مجری کلیه پروژه‌های ساختمانی شما، همراه ما باشید.
1 . دیوارهای باربر
همانطور که از نام آنها نیز به راحتی میتوان متوجه شد، دیوارهای باربر علاوه بر وزن خود، بارهای اعمالی از دیگر بخش‌ها مانند سقف‌ها، تیرها و دال‌های ساختمان را نیز تحمل و به فنداسیون منتقل می‌کنند. در حقیقت این دیوارهای باربر هستند که بار ساختمان را از سقف به کف منتقل می‌کنند. این دیوارها در اصطلاح عامیانه به دیوارهای حمال نیز معروف هستند. اما مهم‌ترین انواع دیوارهای باربر در ساختمان کدامند؟
انواع دیوار باربر را میتوان در قالب 6 مورد زیر دسته‌بندی کرد:
. دیوار بتنی پیش ساخته
. دیوار حائل
. دیوار بنایی
. دیوارهای میخ فلزی باربر
. دیوار آجری مهندسی (115 میلی متر تا 225 میلی متر)
. دیوار سنگی
در مورد دیوارهای باربر ساختمان توجه به چند نکته حائز اهمیت است. مورد اول این است که با افزایش ارتفاع ساختمان، ضخامت دیوار مورد نیاز و فشار ناشی از آن بر پی ساختمان نیز افزایش یافته و باعث غیر اصولی بودن آن میشود. همچنین دیوارهای حمال علاوه بر وزن خود قادر به تحمل وزن ساختارهای دیگر ساختمان هستند. مورد سوم نیز به این نکته اشاره دارد که برای برداشتن بخشی از دیوار باربر برای ایجاد گذرگاه مستلزم افزودن یک تیر و ستون جدید برای حمایت از فنداسیون ساختمان است.
2 . دیوارهای غیر باربر
بر خلاف دیوارهای حمال، دیوارهای غیر باربر یکپارچگی خاصی نداشته، تنها وزن خود را تحمل می‌کنند و هیچ‌گونه بار اضافی مربوط به دیگر اجزای ساختمانی مانند تیرها، سقف‌ها و دال‌ها را تحمل نمی‌کنند. این‌گونه دیوارها تنها با هدف پارتیشن‌بندی و به منظور جدا کردن فضاها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دیوارها گاهی به نام دیوارهای drop یا پرکننده نیز شناخته می‌شوند.
دیوارهای بلوک بتنی توخالی، دیوارهای آجرنما، دیوارهای مبتنی بر آجرهای توخالی از انواع دیوارهای غیرباربر هستند.
. دیوارهای غیر باربر پارتیشن‌بندی
حتما تا به امروز دیوارهای پارتیش‌‌بندی را در ادارات، شرکت‌ها و حتی خانه‌ها دیده‌اید. دیوار پارتیشن یک دیوار غیر باربر داخلی برای تقسیم فضای بزرگتر به فضاهای کوچکتر است. ارتفاع دیوار جداکننده بستگی به کاربری آن دارد، که ممکن است یک طبقه یا بخشی از یک طبقه باشد. این دیوارها از شیشه، تخته فیبر، بتن، چوب یا آجر ساخته می‌شوند. در ادامه با یکی از انواع رایج این نوع دیوارها بیشتر آشنا می‌شویم.
. دیوارهای غیر باربر Qpannel
دیوار Qpannel که از دسته دیوارهای غیر باربر است، از یک لایه بتن سبک فومی که توسط دو لایه سیمان روکش شده، تشکیل شده است. این دیوارها اغلب به عنوان جداکننده در فضای داخلی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پانل‌ها به عنوان دیوارهای غیرباربر و جداکننده داخلی در زمینه‌های مقابله حریق، آکوستیک و سازه در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مورد بررسی قرار گرفته و کاربرد آن در حیطه الزامات ارائه شده، مجاز است.
3 . دیوارهای حفره
دیوار حفره دیواری است که از ترکیب 2 دیوار ساخته شده است که بین آنها یک فضای خالی یا حفره وجود دارد. در واقع این نوع دیوار ساختمانی متشکل از یک دیوار بیرونی متصل به دیوار داخلی است که توسط یک فضای هوایی از هم جدا شده است. دیوارهای حفره‌ای به جلوگیری از نفوذ باران به سطح داخلی دیوار کمک میکند.
4 . دیوارهای برشی
دیوارهای برشی یا دیوار مهاری، دیوار قاب بندی شده‌ای هستند که با هدف مقاومت ساختمان در برابر نیروهای جانبی مانند بادهای شدید و زمین لرزه طراحی شده‌اند. این دیوارها به طور معمول در قسمت‌های خارجی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. دیوارهای برشی در حقیقت یک عنصر عمودی مقاوم در برابر نیروی افقی است.
بهترین مکان برای بکارگیری این دیوارها، استفاده آنها در مرکز هر نیمه از ساختمان است. اما این موضوع با توجه به شکل و موقعیت پلان‌های ساختمان اغلب غیر قابل انجام است و پیمانکاران و مهندسین، دیوارهای برشی را عمدتا در گوشه و انتهای سازه به کار می‌برند.
انواع دیوار برشی مورد استفاده در سازه‌ها با توجه به اندازه و شکل ساختمان و مصالح بکار رفته در ساختار دیوار به شرح زیر است:
1 . دیوار برشی مونولیتیک
2 . دیوار برشی تخت و کانالی
3 . دیوار برشی جفت
4 . دیوار برشی بتن مصلح
5 . دیوار برشی مصالح بنایی
6 . دیوار برشی فولادی
5 . دیوارهای روکش شده
دیوارهای روکش بنایی از یک لایه خارجی غیر ساختاری منفرد از مصالح ساختمانی متفاوت با ساختار دیوار اصلی تشکیل شده است که معمولاً از آجر یا سنگ ساخته شده است. روکش دیوار می تواند یک فضای هوایی در پشت خود داشته باشد که از نظر فنی به آن “روکش لنگر” گفته میشود. اگر روکش دیوار مستقیماً به قسمت پشتی متصل شود “روکش چسبیده” نامیده می شود. هسته مرکزی دیوارهای حفره یا همان دیوار پشت روکش، می‌تواند هر کدام از انواع دیوارهای دیگر نظیر دیوار حفره باشد.
6 . دیوارهای روبه‌رو
دیوارهای رو به رو نوعی خاص از انواع دیوارها در ساختمان هستند که از ترکیب دو دیوار به صورت چسبیده به هم ایجاد می‌شوند. دیوارهای روبرو (Faced) عموما از دو یا چند ماده مختلف تشکیل می‌شوند که برای دستیابی به یک عملکرد مشترک به یکدیگر متصل شده‌اند. در واقع دیواری است که نمای بیرونی و پشتی آن چنان به هم چسبیده‌اند که تحت بار مانند یک دیوار یکپارچه عمل می‌کنند.
دیوار سنگی
نواع دیوار های سنگی با متریال سنگ آهک، گرانیت، سنگ پرتلند، خاکستر و ماسه سنگ ساخته می شوند و
به دلیل در دسترس بودن سنگ ها، از نظر اقتصادی نیز به صرفه هستند.
دیوار های سنگی در برابر عوامل جوی مقاومت بالایی دارند و
از زمان های قدیم تا کنون مورد توجه معماران و ساختمان سازان قرار گرفته اند.
انواع دیوار سنگی
دیوار سنگی با رج های قواره
دیوار سنگی با رج های نامساوی
دیوار سنگی با رج های یکنواخت
دیوار سنگی با نمای موزاییک
دیوار سنگ و آجر
دیوار سنگی خشکه (گابیون سازی)
دیوار سنگی پشتواره
دیوار سنگ و بتن
انواع دیوار سنگ و بتن
اگر خطر ریزش قطعات سنگ از کوهستان به وجود بیایید بایستی در جلوی دیوار سنگی، دیوار بتنی با عرض مشخص و با رعایت میلگرد گذاری اصولی و با بند انبساط قائم اجرا می شود. در اجرای دیوار سنگی بایستی میلگرد گذاری به صورت شاخک هایی در آن قرار گیرد. که اصولا ارتفاع این دیوارها بلند می باشد، همچنین اجرای لوله در عرض دیوار برای هدایت آب، برای جلوگیری از حرکت پذیری و رانش دیوار الزامی می باشد.
دیوار آجری
آجر محصولی است که به دلیل ماندگاری بالا، عایق بودن، سازگاری با طبیعت و قیمت مقرون به صرفه کاربرد بسیار زیادی در ساخت دیوارها دارد. دیوارهای آجری، تنوع بسیار بالایی دارند و قدمت آنها به هزاران سال پیش باز می گردد. تنوع آجرهای مصرفی در ساخت دیوار بسیار بالاست و تعداد از رایج ترین آنها شامل موارد زیر می شود:
- آجر سفالی
- آجر سیمانی
- آجرنسوز
- آجر لعابی
- آجر ماسه ماشینی
- آجر دکوراتیو
- آجر قزاقی
- آجر جوش
- نانو آجر
انتخاب نوع آجر مناسب برای ساخت دیوار به عوامل مختلفی از جمله نوع ساختمان، کاربرد دیوار و بودجه بستگی دارد.ضخامت دیوار آجری معمولاً بر اساس کاربرد آن تعیین می شود. دیوارهای باربرآجری معمولاً ضخامت بیشتری نسبت به دیوارهای غیر باربر دارند. ضخامت دیوارهای باربر، معمولاً 15 سانتی متر یا بیشتر است. اما ضخامت دیوارهای غیر باربر، معمولاً 10 سانتی متر یا کمتر است.ارتفاع دیوار آجری نیز، به داخلی یا خارجی بودن آن بستگی دارد. ارتفاع دیوارهای داخلی معمولاً 2.5 متر یا کمتر است. ارتفاع دیوارهای خارجی، معمولاً 3 متر یا بیشتر است.
دیوار بتنی
دیواربتنی مخلوطی از سیمان، آب، ماسه و سنگدانه است که برای تقویت آن از میلگرد نیز استفاده می شود. میلگردها به دیوار بتنی مقاومت بیشتری در برابر بارهای وارده مانند وزن خود دیوار، وزن سازه، بارهای باد و زلزله می دهند.میزان میلگرد مورد نیاز در دیوار بتنی به عوامل مختلفی از جمله نوع دیوار، کاربرد و بارهای وارده بستگی دارد. دیوارهای باربر و خارجی معمولاً نیاز به میلگرد بیشتری نسبت به دیوارهای غیر باربر و داخلی دارند.
دیوار خشتی
ملات دیوار خشتی از مخلوط خرده سنگ و جوش آجر ساخته می شود و قبل از آن پی سازی اصولی با شفته آهک انجام میشود، ازاره سنگی تا ارتفاعی که خطر ترشح آب وجود دارد، با رعایت پیوند و با ملات ماسه وآهک اجرا می شود.
استفاده از ازاره سنگی همراه با ملات ماسه و آهک در ساختمان های خشتی، تا ارتفاع حدود 80 تا 120 سانتی متر عایق رطوبتی قابل قبولی خواهد بود.
دیوار چوبی
دیوار های چوبی نیز بسیار محبوب هستند و
از چوب هایی همچون بلوط، گردو، افرا، ساج و غیره ساخته می شوند.
این سازه ها نیز به دلیل زیبایی، دوام و استحکام خود طرفداران بسیاری دارند.
انواع دیوار چوبی و سنتی
- دیوار چوبی زکمه ای بال کبوتری
- دیوار چوبی ورجین
- دیوار چوبی سکت
- دیوار چوبی زگالی
دیوار چوبی زگالی
پی سازی به روش های مختلفی صورت میگیرد مانند: سنگی، بتنی و یا سگتی.
استقرار ستون های چوبی به قطر 12 تا 15 سانتیمتر و به فاصله های 100 تا 150 سانتیمتر که به آن اصطلاحاً وادار می گویند. نصب تخته یا لاپه در خارج و داخل ستون ها به صورت مورب و به صورت چپ و راست در دو طرف ستون و با فاصله 1 تا 2 سانتیمتری اجرا می شود.
ملات گل رس همراه با کلوش کاملاً مخلوط و ورز داده شده، و با حالتی سفت از طرف داخل و خارج در بین تخته ها در اندازه کافی پر می شود. پس از خشک شدن، روی سطح آن اندود کاهگل مسطح می کشند. در قسمت داخلی، روی اندود نیز گچ کاری و نقاشی می شود.
مراحل اجرا انواع دیوار چوبی غیر سنتی
- جرای پی سنگی تا سطح زمین و اجرای پی نواری بر روی آن
- اجرای عایق رطوبتی روی سطح پی
- اجرای نعل کشی
- استقرار وادارهای چهار تراش
- قید کشی بین وادارها
- اجرای عایق صوتی
- اجرای زیر سازی عایق رطوبتی داخلی و خارجی
- اجرای عایق رطوبتی داخلی و خارجی
- اجرای پوشش خارجی
- اجرای پوشش داخلی
- کف سازی
دیوار های شیشه ای
دیوار شیشه ای بیشتر به عنوان پارتیشن یا جداکننده فضا کاربرد دارد.این نوع دیوار های داخلی از یک قاب فلزی تشکیل شده اند و جزء دیوار های داخلی غیر باربر محسوب می شوند.انواع دیوار های شیشه ای به دلیل اشغال فضای کمتر و سبک بودن، بیشتر در ادارات، حمام خانه ها و ایجاد فضای گلخانه کاربرد دارند.همچنین به دلیل عبور نور از خود به روشن شدن فضای داخلی نیز کمک می کنند.
دیوار حفره دار
فضای داخل این نوع از دیوار ها به صورت حفره ای به ضخامت 4 الی 10 سانتی متر است کهدر دو سمت حفره آن، دو دیوار قرار می گیرد.دیوار سمت خارج ساختمان را برگ خارجی و سمت داخل را برگ داخلی می نامند که
ضخامت آن ها باید 10 سانتی متر باشد.این دو دیوار توسط میلگردهای داخل حفره ها به یکدیگر متصل می شوند.این نوع از دیوار های خارجی برای جلوگیری از نفوذ باران به داخل دیوار کاربرد گسترده ای دارند.
دیوار برشی
دیوار های برشی در برابر نیروهای جانبی و افقی مقاومت بالایی دارند وبه صورت دیوار های قاب بندی شده ساخته می شوند.این انواع دیوار ها در برابر باد و زلزله از ساختمان محافظت می کنند.
دیوار پانلی
دیوار پانلی نوعی دیوار خارجی غیر باربر ساخته شده از چوب است کهبیشتر برای نمای داخلی و خارجی ساختمان استفاده می شود.این دیوار بارهای جانبی هر طبقه را نیز تا حدود کمی خنثی می کند.
دیوار حائل
این نوع دیوار که سازه نگهبان نیز نامیده می شود، به صورت یک نگهدارنده و تکیه گاه است کهبه پایداری سازه های دیگر و جلوگیری از ریزش آن ها کمک می کند.این نوع از انواع دیوار ها بار وارده به دو سمت ساختمان که در اثر ارتفاع نابرابر زمین ایجاد می شود راخنثی می کنند و برای جلوگیری از ریزش ساختمان در اثر لغزش زمین کارایی دارند.
این دیوار ها از جنس RCC یا CRS هستند و به صورت زیر تقسیم بندی می شوند:
- دیوار حائل جاذبه
- دیوار حائل بتن آرمه
- دیوار حائل آجری
- دیوار های خاکی لنگر انداخته
- دیوار حائل سنگی
دیوار هبلکس
هبلکس بلوک های ساخته شده از نوعی بتن سبک که بتن هوادهی اتوکلاو شده(AAC) نام دارد می باشد که از قرار دادن آن ها در کنار یکدیگر با چسب مخصوصی دیوار تشکیل می شود که در ساختمان ها جایگزینی برای آجر و مصالح قدیمی شده است. از ویژگی های این دیوار میتوان به ضد حریق بودن ، عایق بودن و سبک وزن بودن آن اشاره کرد. همچنین این دیوار مقاومت مطلوب و جذب پایین آب را در بر دارد. درواقع هبلکس مخلوطی از سیلیس، سیمان، آهک و پودر آلومینیوم است.
هبلکس عمدتاً به عنوان دیوار خارجی غیر حامل ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد تا از تبادل حرارتی با فضای خارج جلوگیری کند. همچنین در دیوار های داخلی و با ضخامت کمتر با توجه به عایق صوت بودن کاربرد دارد. به طور کل دیوار هبلکس را باید در آینده جایگزین تمام دیوار های حال حاضر دانست.
دیوار پیش ساخته
این دیوار ها نیز به صورت پنل های بتنی پیش ساخته در کارخانه ها به تولید می رسند وتنها برای نصب به محل مورد نظر فرستاده می شوند.دیوار های پیش ساخته برای فضاهای محدود که امکان ساخت دیوار وجود ندارد،
کارایی دارند و روند ساختمان سازی را سرعت می بخشند.
سخن پایانی
باید بگوییم که انواع دیوار ها جزء بسیار مهم و جدایی ناپذیر ساختمان ها هستند که به دلیل کارایی و متریال خود، در دسته بندی خارجی و داخلی قرار می گیرند.این سازه ها دو فضا را از یکدیگر جدا می کنند و
برخی از آن ها نیز فشارها و بارهای وارد به ساختمان را به پی انتقال می دهند وبه این ترتیب موجب جلوگیری از ریزش و سقوط ساختمان می شوند.
منبع: