انواع آبنما و آشنایی با مزایا و کاربرد هر کدام

مقدمه

زندگی ماشینی و دور از طبیعت امروز، توجه معماران و طراحان را به مبحث آبنما جهت ایجاد آرامش، نزدیکی بیشتر به طبیعت، تلطیف روح آدمی و جلوه بخشیدن به طراحی های خود معطوف نموده است. فضاهای شهرها و معابر و میادین، پارک های عمومی، ادارات و سازمانهای بزرگ، دفاتر کاری و شرکت های خصوصی کوچک و بزرگ، مراکز آموزشی، منازل، باغ ها و فضاهای سبز خصوصی و فضاهای آبی و … هر یک می تواند پذیرای انواع مشخصی از آبنما باشد و به جهت اینکه هر فضا دارای خصوصیات خاص خود می باشد بهتر است برای هر فضا طرح مختص آن طراحی گردد که هماهنگی لازم را با آن فضا داشته باشد.در این مطلب از وبلاگ مجله پله با انواع آبنما آشنا خواهیم شد

آبنما چیست؟

حوضچه‌ها یا حوض‌های کم‌عمق که اغلب در آن‌ها فواره‌های متعدد و چراغ‌های رنگین تعبیه می‌شود به آب‌نما معروف هستند. عمق حوض های آبنما تا ۶۰ سانتی‌متر است و برحسب شکل و فرم طراحی شده، با مصالح ساختمانی مختلف ساخته می‌شوند. گاهی در کناره آن‌ها از لکه‌های گل‌کاری یا جعبه‌های گل استفاده می‌کنند.

حوض آبنما و استخر در باغ‌های ایران یکی از ضروری‌ترین عناصر ایجاد باغ بوده است. استخر باغ‌های قدیمی دارای عمق زیاد و چندین فواره بوده‌اند از جمله استخر باغ بزرگ هزار جریب که در دوره صفویه در اصفهان احداث شد و پانصد فواره داشت.

آبنما،

یکی از مهمترین المان هایی است که امروزه در تزئین خانه های مسکونی، هتل ها، سفره خانه ها‌، مکان های عمومی، پاساژ ها و … استفاده می شود. کاربرد آبنما تنها به زیباسازی و جذابیت بخشیدن به محوطه خاتمه نمی یاید، بلکه آب نما ها تاثیر به خصوصی در خنکی هوای اطراف دارند.

آب از زمان های گذشته به عنوان یک ماده ی نشاط بخش در طراحی مکان های مختلف به صورت حوض و… استفاده می شد که امروزه با روی کار آمدن انواع آبنما های جذاب، جای خود را به این سازه ها داده اند.

نخستین مستنداتی که در مورد آبنماها وجود دارد، به ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. در ایران نیز از بقایای سرامیک‌ها در باغ‌ها و باغچه‌های بسیار قدیمی، پر واضح است که از آبنما در دکوراسیون باغ‌ها استفاده می‌شده است. ریشه و اصل سنت آبنماهای غربی به یونان برمی‌گردد که هم شواهد باستان شناسی و هم کنده‌کاری‌های موجود بر گلدان‌ها، مدرکی بر این مدعا به شمار می‌روند.

تاریخچه

در سال‌های ابتدایی، آبنما به عنوان منبع آب استفاده می‌شد و کاربردی شهری داشت. اما به مرور، فرهنگ‌های دیگر علاوه بر جنبه کاربردی، از آبنماها به عنوان عنصری دکوراتیو استفاده کردند. در میان آبنماهای باستانی، آبنماهایی که در عصر رنسانس ساخته و استفاده شده‌اند، بسیار معروف هستند که این محبوبیت و معروفیت با ساختار مدور و چند گوشه و طراحی تندیسی آنها ارتباط دارد.

آبنماهای زینتی نیز همواره به عنوان نقطه کانونی دکوراسیون خانه دولتمردان و کاخ‌های سلطنتی محسوب می‌شدند که نمایشی زیبا و چشمگیر از جریان آب را به وجود می‌آوردند. البته، طراحی و ساخت این آبنماهای خانگی به مهارت های مهندسی خاص نیاز داشت. آبنماها با گذشت زمان به دکوراسیون خانه‌های عادی نیز راه پیدا کرد و دیگر منحصر به خانه و بناهای خاص و افراد خاص نمی‌شد. در حقیقت، وجود آبنما در دکوراسیون داخلی خانه اتصالی بین طبیعت خارج از خانه با دکوراسیون داخلی خانه به شمار می‌رفت.

با طراحی و رواج آبنماهای دیواری مشکل کم بودن فضا در خانه نیز حل شده است و دیگر، هر فردی می‌تواند در خانه خود آبنمایی زیبا داشته باشد و از تماشای نمایش زیبای آب و شنیدن صدای تسکین دهنده آن لذت ببرد.

آبنما سازه‌ای است که در محیط درونی یا بیرونی ساختمان، پارک، مکان‌های تفریحی و … اجرا می‌شود و در آبنما برای آب نوعی حرکت پیش بینی می‌شود تا صدای ناشی از آب و حرکت زیبای آن حال و هوای فضا و محیط را تغییر دهد و فضایی آرام بخش و طبیعی ایجاد کند.

موارد استفاده از آبنما چیست؟

آبنما ها به علت تنوع زیاد در هر جایی قابل استفاده اند ، آبنما در داخل منزل ، اجرای آبنما حیاط ،

آبنما ی سنگی باغ ، روف گاردن ( بام سبز ) ، تراس ، آبنمای شیشه ای پاسیو ، اتاق خواب ، محوطه سازی باغ ، ویلا و … .

ابتدا باید بدانیم آبنما چیست-انواع آبنما و مورد نیاز فضای ما از چه نوعی ست ،

آبنما برکه ای ،آبنما رو میزی ، آبنما دیواری ، آبنما شیشه ای ، آبنما پرده ای

، آبنما موزیکال ، آبنما سنگی و صخره ای ، آبنما آبشاری ، آبنما مدرن و … که سپس به جنس و متریال مشخص شده طبق فضایمان می پردازیم .

اگر فضای بزرگی برای اجرای انواع آبنما ندارید می توانید از آبنما های کوچک دیواری یا رو میزی استفاده کنید .

آبنما های شیشه ای نیز بسیار برای فضای داخلی خانه مناسب است .

آبنمای برکه ای و آبشاری و چشمه نیز برای انواع  محوطه ها استفاده می شوند

که جذابیت زیادی برای فضا ایجاد می کنند .

انواع آبنما

آبنما از انواع گوناگونی برخوردار است که هرکدام کاربردی مختص به خود دارند. ما امروز به‌ صورت گسترده به آبنما و انواع آن می‌پردازیم; و آن‌ها را با یکدیگر بررسی می‌کنیم. شاید مانند خیلی از افراد برای شما هم سؤال شده باشد که چند نوع آبنما داریم و آنها معمولاً چه کاربردهایی دارند؟ آبنماها دارای اشکال و انواع مختلفی هستند که بسته به سلیقه و مکان قرارگیری، انواع مختلفی پیدا می‌کنند. پس اگر به این نوع المان خاص علاقه‌ دارید و دوست دارید که اطلاعات در خصوص آن کسب کنید تا انتها این مطلب از وبلاگ پله  با ما همراه باشید.

آبنما سنتی

احتمالاً همه شما با آبنمای سنتی آشنا هستید و تا به امروز با نمونه‌هایی از آنها روبه‌رو شده‌اید. این نوع فواره‌ها که معمولاً به سبک معماری ایرانی هستند، دارای رقص زیبا و صدای دل‌نشینی هستند. این نوع فواره‌ها از قدیم تا به امروز در کاخ‌ها، اماکن تفریحی، رستوران‌ها، میدان‌ها، پارک‌ها و همچنین باغ و ویلاها کاربرد دارد.

یکی از نکاتی که این نوع فواره‌ها را بسیار حائز اهمیت می‌کند، قیمت آن است. فواره سنتی علاوه بر طراحی زیبا و ایرانی، از قیمت مناسبی نسبت به باقی فواره‌ها برخوردار است و می‌تواند گزینه‌ مناسبی برای باغ‌ها شخصی باشد.

آبنما مدرن

یکی از انواع آبنماهایی که استفاده می شود، آبنمای مدرن است که از نامش هم پیداست در فضاهای مدرن و مینیمال کاربرد بیشتری دارد. این سازه با نور و صدای آرامش بخشی که دارد می تواند محیطی فوق العاده بسازد. باید بدانید که هیچ گونه محدودیتی در استفاده از آبنما ندارید و می توانید هر جا که دلتان خواست از آن استفاده کنید چرا که نشتی ندارد و جایی را خیس نخواهد کرد.

طراحی آبنمای مدرن ساده اما شیک است و همان طور که اشاره کردیم بیشتر مواقع در ویلاها و منازل استفاده می شود که طراحی مدرن و مینیمال دارند. هم چنین طراحی آب به شکلی است که از سمت بالا به پایین هدایت می شود.

ویژگیها و خصوصیات آبنمای مدرن چیست؟

امروزه بسیاری از افراد تمایل دارند که در محیط زندگی، محل کار یا کسب و کار خود، تغییراتی ایجاد کنند تا ساعاتی که در آن محیط  پشت سر گذاشته می‌شود، بتواند حس خوشایندی را ایجاد کند. یکی از کارهایی که در این رابطه بسیار مورد توجه افراد مختلف قرار گرفته، طراحی و اجرای آب نما به حساب می‌آید. ابنما به هر شکلی که باشد می‌تواند حس خوشایند بودن در کنار آب و طبیعت را برای افراد تداعی کند. البته نباید این مسئله را از یاد برد که طراحی آبنما و اجرای آبنما از اصول خاصی پیروی می‌کند. از همین روی نقش طراحان منظر و معماران، در این میان دو صد چندان می‌شود. به ویژه در شرایطی که طراحی آبنما مدرن مطرح باشد.

مصالح ساختمانی آبنمای مدرن

پس از اینکه طراحی آبنمای مدرن انجام شد، نوبت به اجرای آبنمای مدرن می‌رسد که در این مرحله انتخاب درست مصالح، مسئله بسیار مهمی‌محسوب می‌شود. نوع ساخت و معماری آبنمای مدرن می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد که می‌توان به سنگ ساختمانی و بتن اکسپوز اشاره کرد.

آبنما سنگی یا صخره ای

همان طور که از نامش نیز پیداست جنس این آبنما از سنگ است که حالت صخره مانند نیز دارد و بیشتر مواقع در ویلاهای مدرن و شیک دیده می شود. جنس اصلی این نوع آبنماها سنگ و سیمان است و فوق العاده زیبا هستند چرا که حس طبیعی بودن را به خوبی منتقل می کنند. قابلیت نورپردازی این نوع آبنماها جلوه و زیبایی آن ها را دو چندان می کند و باعث می شود که محیط را جذاب تر سازند. هم چنین صدای طبیعی آب روی سنگ نیز می تواند به شدت آرامش بخش باشد. معمولا از این نوع آبنماهای سنگی در محیط های بیرونی مثل پارک و حیاط ویلا استفاده می شود اما گاهی مواقع نیز ممکن است که از آنها در داخل خانه نیز استفاده شود.

آبنما موزیکال

فواره موزیکال از آن دسته فواره‌هایی است که با خود علاوه بر آب حسی شگفت‌انگیزی را جاری می‌کنند. جالب است که بدانید، آب تنها عنصر تشکیل‌دهنده این سازه نیست و در آن موسیقی و نور هم نقش مهمی‌را بازی می‌کنند. فواره موزیکال معمولاً محیط بزرگی را پوشش می‌دهند؛ از همین رو کاربرد خانگی نداشته و در اکثر موارد در مجموعه‌های عظیم مشاهده می‌شوند. بزرگ‌ترین فواره موزیکال دنیا در شهر دوبی قرار دارد. این فواره خاص در دریاچه‌ای زیر برج خلیفه (بزرگ‌ترین برج جهان) واقع‌شده و در مناسب‌های خاص اجرا دارد.

آبنما فواره ای

شاید اولین نوع از آبنما که همه ی ما با آن آشنا شدیم، همین آبنماهای فواره ای باشد که به کرات در پارک های و محیط های خارجی دیده ایم. مکانیزم عمل آبنمای فواره ای کار سخت و پیچیده ای نیست. در واقع هر زمانی که آب بخواهد از محفظه ی کوچک خودش با شدت زیاد بیرون بزند، به شکل فواره درمی آید که زیبایی خاص خود را دارد. یکی از نکات مهم در طراحی آبنما فواره ای، توجه به نورپردازی آن است. در واقع بدون یک نورپردازی درست، فواره های درست شده جذابیت زیادی نخواهند داشت. یکی از محبوب ترین آبنماهای فواره ای، آن دسته ای هستند که شکل دایره ای دارند.

آبنما شیشه ای

حتما شما هم این نوع آبنماها را دیده اید که شبیه به نوعی پنل مستطیل شکل هستند. در واقع این نوع آبنماها ترکیبی از آب، نور و شیشه هستند که آب به سمت پایین می ریزد و جلوه ای فوق العاده درست می کند. بیشتر مواقع از این نوع آبنما در محیط های داخلی ( به خصوص محیط های اداری شیک و مدرن) استفاده می شود. گذاشتن یک عدد از این آبنماهای شیشه ای می تواند جلوه ای فوق العاده به محیط منزل یا محل کار ببخشد. حتی امروزه شاهد این هستیم که از این آبنماهای شیشه ای به عنوان پارتیشن استفاده می شود تا محیط های مختلف را از هم جدا کند. در حقیقت به خاطر این که می توان این آبنماها را جا به جا کرد، می توان کاربردهای زیادی علاوه بر زیبایی، از آن ها انتظار داشت.

آبنما استخری

این نوع فواره از جدیدترین فواره‌های طراحی‌شده به شمار می‌رود و در کناره‌های استخرها قرار می‌گیرد. فواره استخری معمولاً از ظرافت بی‌نظیری برخوردار است و به استخر شما چهره‌ای خاص و مدرن بخشیده و زیبایی ویلا را بیشتر از قبل می‌کند. این نوع فواره‌ها به دلیل زیبایی و ظرافت بی‌نظیرشان، از قیمت نسبتاً بالایی برخوردار هستند. پس اگر قصد دارید که با تغییر کوچک، ویلای خود را به ویلایی لوکس تبدیل کنید، آبنما استخری را انتخاب کنید.

آبنما پیش ساخته

یکی دیگر از انواع آبنما، آبنما هایی هستند که به شکل پیش ساخته عرضه می شوند و احتمالا به کرات آن ها را در فروشگاه ها دیده اید. در واقع خیلی مواقع به خاطر کمبود جا، ناچار هستیم تا از این نوع آبنماهای از پیش ساخته استفاده کنیم.
می توان این نوع آبنما را به شکل آماده از بازار تهیه کرد و طرح ها و شکل های متنوعی نیز دارند. مزیت بزرگ این نوع آبنماها در این است که نیازی به نصب ندارند و کافیست آن ها را به برق بزنید تا شروع به کار کنند.

طرح های متنوع آن شامل ماکت شهرهای کوچک، مجسمه های زیبا و …است.رایج ترین جاهایی که آبنما در آن استفاده می شود.

معمولا می توان ساخت آبنما را در هر نقطه از خانه انجام داد، اما رایج ترین مکان ها شامل موارد زیر هستند:

• باغ و باغچه
• داخل آپارتمان
• لابی ساختمان و ورودی
• آبنماهایی که داخل سالن به کار می روند
• آبنمای کنار استخر
• آبنمایی که در روف گاردن استفاده می شود.
• آبنما داخل گلخانه
• آبنمای داخل ویلا
• آبنما داخل حیاط

جنس آبنما از چیست؟

می توان این بنا را با مواد متنوعی ساخت اما رایج ترین مواد شامل، سنگ، آجر، سیمان، چوب، پلی استر و فایبرگلاس، کامپوزیت و رزین هستند.البته استفاده از این متریال برای ساخت فواره، بستگی به این دارد که در کدام نقطه از خانه می خواهید آن را نصب کنید.

نور پردازی در آبنما به شکل است؟

انواع آبنما بصورت سنگی، صخره ای ،مصنوعی،خانگی،دیواری،آجری
اصول اساسی طراحی و اجراي آبنماها
اصول اساسی که هنگام طراحی و اجراي آبنماها همیشه باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:
۱-زیر درخت نباشد. حشرات و فضولات پرندگان و بطور کلی ذراتی که از درخت میریزد باعث آلودگی آب شده و موجب گرفتگی فیلترها و گلوگاه پمپها میگردد.
۲ -نباید در مسیر بادهاي شدید باشد. بادهاي شدید باعث اختلال در الگوي ریزش آب شده و موجبات ریزش آب به بیرون از لبه هاي حوض اصلی را فراهم می آورد. از این رو ارتفاع ستون آب نباید بیشتر از فاصله نزدیکترین لبه حوض اصلی از فواره باشد.
۳-عمق منبع ذخیره آب. به منظور کاهش مصرف آب وملاحظات امنیتی براي کودکان باید عمق آب تا حد امکان در سطح قابل قبولی ثابت باقی بماند.
۴-محافظت توسط شبکه هاي آهنی: گودالها و حفرههایی که براي نصب تجهیزات در کف حوض ساخته میشوند میبایست توسط شبکههاي آهنی پوشانده و محافظت شوند این شبکه جداي از توري هائی است که مانع عبور آشغال و اجسام مزاحم می شود.

آبنما و سیستم مکانیکی آن

پمپها با قدرت متفاوت و لوله‌ها با قطرها و اندازه‌های متنوع، نازلها و سیستم‌های پنوماتیک در کنار هم باعث تشکیل یک ساختار مکانیک سیال شده که برای عملکردی دقیق تر نیاز به طراحی و مهندسی دقیق دارد. استفاده از پمپ‌های مختلف برای ایجاد فشار نرمال آب، لوله کشی در قسمت‌های مختلف تاثیر زیادی در ساختار و عملکرد بهتر رقص و حرکت فواره‌ها دارد که از اهمیت بسزایی برخوردار است.مخازن مورد نیاز برای آب مورد نیاز آبنما، والورهای فرمان پذیر که میزان خروجی آنها با سیگنال‌های الکتریکی و سرعت بالایی قابل کنترل هستند، همه اجزای مکانیکی تشکیل دهنده آبنما می‌باشند.
برای آماده سازی آبنما جهت عایق کاری این نکته قابل ذکر است که آبنماها دارای سیکل آب بسته ای هستند و آب مصرفی آنها در حد تبخیر است به همین خاطر می‌توان با استفاده از مسیر حرکت آب و گذاشتن لوله‌های مکش و ریزش آن در ارتفاع و محل استقرار پمپها در انتهای آب، بستر و کف آنرا برای عایق کاری محیا کرد.
توجه به کف و ایجاد بستر مناسب در مقیاس کوچک تر که با یک عایق کاری از چسبها و همچنین در مقیاس بزرگتر با استفاده از لایه‌های پوششی مناسب با بهره گیری از بتن آرماتورها را مخفی کرده و با یک طراحی مناسب، آب نما را پوشش داده و آن را تزیین کرد و باید توجه داشت که زیبایی و جلوه آن با پرداختن به عنصر منظر سازی در بستری که قرار گرفته است می‌باشد.

دسته بندی آبنما بر اساس محل نصب

• آبنمای سرپوشیده (Indoor Fountains)؛ برای مکان های درون ساختمان، لابی، سالن و … مانند انواع آبنمای خانگی.
• آبنمای بیرونی؛ برای استفاده در حیاط، باغ، پشت بام، بالکن و … مانند انواع آبنمای باغچه (Garden Fountains).
• آبنمای استخر؛ برای استفاده در فضای استخر، سونا و جکوزی مانند انواع فواره های استیل ضد زنگ.

در دسته بندی ریز تر، بر اساس محل نصب به چند مدل زیر نیز تقسیم بندی می شوند:

• آبنمای رو میزی؛ آبنماهای کوچکی هستند که عموما به صورت خانگی استفاده می شوند.
• آبنما تزیینی؛ این نوع آبنماها عموما به صورت مجسمه های کوچک در خانه یا محل کار و مغاذه، رو کف زمین قرار داده می شوند.
• آبنمای دیواری؛ این نوع فواره ها به دیوار چسبیده می شوند.

دسته بندی آبنما  ها بر اساس زاویه فواره آب

می توانید با توجه به نحوه فواره و زاویه پرتاب آب، انواع آبنما را در دسته های زیر تقسیم بندی کرد:

• آبنمای جوشان (Spouting Fountains)؛ با پرتاب آب به زاویه حدود ۹۰ درجه به بالا یا برخلاف جاذبه زمین.
• آبنما آرام به صورت رها کردن آب از نازل افقی که به سمت جاذبه زمین یک هلال میسازد، مانند آبنماهای مشهور ژاپنی (Japanese Fountains).
• آبنما ریزش؛ رها کردن آب به صورت عمود به سمت مسیر جاذبه زمین.
• آبنمای غیب شونده یا بی پایان (Endless Fountains)؛ در این حالن مسیر آب به سمتی است که ناپدید می شود، مانند ریزش آب درون سنگ که مخزن آب دیده نمی شود.
• آبنما آبشاری (Cascading Fountains)؛ از نوع طبقاتی مدل آرام ژاپنی است که طبقه طبقه از بالا به پایین در کاسه های جدا ریخته می شود، مانند اکثر آنماهای رستوران های فرحزاد.
• آبنمای دیواری (Wall Fountains)؛ در این مدل از این بنا، آب از دیوار به صورت عمودی یا با زاویه شیب دار به سمت پایین سرازیر می شود.

دسته بندی آبنماها براساس جنس آنها

• آبنمای سنگ؛ که برای استفاده تراش و ریخته گری شده است.
• آبنما فلزی؛ که از نامش پیداست.
• آبنمای سرامیکی
• فایبرگلاس
• پلاستیکی
• بتنی

مزایای نصب آبنما

آبنما به علت وجود قطرات آب و ظرفیت گرمایی بالای آن باعث می‌شود، گرمای محیط جذب شود و دما کاهش پیدا کرده و خنک شود. همچنین بخار آب تولید شده از آبنما باعث می‌شود تا مانند یک فیلتر ذرات گرد و غبار هوا به این بخارات جذب شده و هوا تصفیه شود و موجب برقراری یک رطوبت نسبی در اطراف آبنما شود.
معمولا آبنما صخره ای یا باغی وابسته به طرح و متریال به کار رفته در ساخت آن، قیمتی مناسب و معقول دارند و شما می‌توانید با صرف یک هزینه معمولی تغییری بزرگ و چشم نواز در محوطه سازی باغ ویلا خود داشته باشید.
همچنین این قیمت کم باعث می‌شود تا هزینه‌های تعمیرات و نگهداری آبنما‌ها زیاد نباشد و حتی اگر پس چند سال تصمیم به تعویض و جایگزینی آبنما داشته باشید باز هم به لحاظ مالی به صرفه خواهد بود.

در نهایت باید بگوییم که هیچ محدودیت و چهار چوب خاصی برای اجرای آبنما در محل دلخواه شما وجود ندارد تنها رعایت اصول کلی لازم است تا نتیجه کار ثمر بخش و همچنین عمر مفید آبنمای شما افزایش یابد.
آب نماها می‌توانند به صورت ترکیبی با استخرها و باغچه‌ها، یا به صورت مستقل اجرا شوند.

سخن پایانی

در این مقاله از وبلاگ پله با انواع آبنما آشنا شدیم .

منابع: فانا – نگین آذین